Tiểu sử Hưng Vũ đại vương – Trần Quốc Nghiễn
Trần Quốc Nghiễn là con trai cả Vương tử đệ nhất của Đức Thánh Trần. Ông cưới công chúa Thiên Thụy (năm 1282) và trở thành phò mã của vua Trần Thái Tông. Ông là vị tướng tài giỏi, văn võ song toàn, một người con tận hiếu, bề tôi tận trung.
Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông, Trần Quốc Nghiễn cùng với cha là Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và các danh tướng nhà Trần đã lập nhiều chiến công vang dội.
Trong dịp định công dẹp giặc Nguyên vào tháng 4 năm Kỷ Sửu (1289), triều đình tiến phong Hưng Đạo Vương làm Đại Vương, Hưng Vũ Vương làm Khai Quốc công, Hưng Nhượng Vương làm Tiết độ sứ.
Với vùng đất Quảng Ninh, dấu ấn của Hưng Vũ Đại Vương không rõ nét như người em là Đức Ông Đệ Tam Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng, nhưng trong chiến công chung của quân dân nhà Trần, đặc biệt là trận chiến trên sông Bạch Đằng lần thứ 3 năm 1288 không thể thiếu công lao của ông. Để ghi nhớ công lao dẹp giặc tại vùng Đông Bắc Tổ quốc, nhân dân đã lập một ngôi đền nhỏ dựng bên núi Bài Thơ (Quảng Ninh).
Hưng Vũ đại vương Trần Quốc Nghiễn mất ngày 24 tháng 4 âm lịch.
Hầu giá Đức Thánh Cả
Cũng giống như các giá hầu Tứ Vị Vương Tử, khi thỉnh Đức Thánh Cả loan giá ngự đồng, ngài mặc áo đỏ, má xuyên hai lình, miệng ngậm hai quả cau non, vắt chéo lình lên trên, khăn buộc áp trên đầu. Khi ngự đồng, Đức Thánh Cả múa cờ kiếm, rồi đập vỡ đĩa sành.
Sau đó, Ngài lấy mảnh sành cắt lưỡi nhỏ vào giấy bản rồi vặn thành hình nhân để ra uy làm bùa trừ tà ma, bệnh tật. Nếu ai chạm vía hay bắt vía (thường là trẻ con, phụ nữ) thì lấy bùa ra đốt và hòa vào nước uống đề giải trừ.
Đền thờ Đức Thánh Cả Hưng Vũ đại vương Trần Quốc Nghiễn
Đền Đức Thánh Cả thuộc quần thể di tích lịch sử núi Bài Thơ, được Bộ Văn hoá – Thông tin và Thể thao xếp hạng Di tích lịch sử, danh thắng cấp quốc gia năm 1992. Ngôi đền này còn có tên chữ là Phúc Linh Từ hay Đền Phúc Linh. Ngoài việc bày tỏ sự sùng kính đối với công ơn với bậc thánh nhân, khách du lịch còn được tham quan vãn cảnh không gian hùng vĩ và di tích in đậm dấu ấn lịch sử nơi đây.
Lễ hội đền Đức ông Trần Quốc Nghiễn được tổ chức linh đình vào ngày 29, 30 tháng 4 âm lịch hằng năm. Lễ hội này từ lâu đã trở thành nét đẹp văn hóa của người dân Hạ Long nói riêng và thành phố Quảng Ninh nói chung.
Lễ hội đền Đức Thánh Cả thu hút hàng ngàn tăng ni, phật tử và du khách hành hương tới đây tham quan bái yết cửa đền, cũng là để lớp trẻ hiểu hơn về lòng yêu nước và truyền thống lịch sử vẻ vang của dân tộc. Đây là hoạt động hết sức ý nghĩa để cầu mong một năm mưa thuận gió hòa cho những ngư dân và những người sống ven biển.
Bản văn Đức Thánh Cả
Thủa ngô binh xâm lăng xã tắc
Theo phụ vương thống lĩnh tam quân
Trấn Hạ long là nơi hiểm địa
Chặn thát quân trận mạc tung hoành
Đức Thánh cả oai hùng võ liệt
Khai Quốc công thượng đẳng tước vương
Trên tướng sỹ quân gia đều phục
Lục bộ trần triều tuân phụng vương ông.
Vẻ phượng tốt vũ mao cũng tốt
Tinh lân nhân sừng sót cũng nhân
Xưa nay con Thánh cháu Thần
Khuôn giời lại đúc thành Thần như in
Thủa thời thế giáng sinh tinh tú
Trong triều Trần nhiều bậc hiền anh
Thái sư khôn ngoại cầm quyền
Việt tộc chống với Nguyên Mông mấy lần
Việc nước nhà muôn phần gian đại
Nghĩa chí thân đành phải ra tay
Hoàng thiên chứng dạ thảo ngay
Lại sinh thánh tử để thay việc người
Võ lược văn thao xuất xung trận mạc
Quyền trí kế mưu nhất bậc anh tài
Công hộ quốc ở sau vương phụ
Sắc ban danh Hưng Vũ Đại Vương
Lưu danh Thánh cả Trần triều
Hoàng đế mến ban hôn công chúa
Phò mã gia kiêm tước Vũ Vương
Trải trăm trận ngô binh khiếp vía
Khi giặc tan phò trợ quân vương
An thiên hạ cơm no áo ấm.
Dâng sớ
A tấu sớ Thiên Đình ông lên tấu sớ Thiên Đình
Nam Tào Bắc Đẩu Chúa biên rành rành
Chúa cho đôi chữ trường sinh
Chữ phú chữ quý, khang ninh thọ trường
Năm cờ sai trấn năm phương
Khai quang
Có lệnh truyền ra Thánh Ông có lệnh truyền ra
Các quan thoải bộ cùng là chư dinh nam ninh non phạt nam thành
Đánh đông dẹp bắc tung hoành mọi nơi đông thời cửa thiếu cửa đoài.
Ngự lên đồng tử cứu này nhân gian cứu đâu thời đó được an
Cấp sai binh tướng áp lai tĩnh đường A
Se khai quang dung nhan thật kỳ diệu
Quang minh chiếu thập phương
Ngã tích tang cúng dàng
Kim phụng hoàng thân cận
Phật Thánh chúa tiên trung vương
Ca lăng tần già thanh từ bi mẫn chúng sinh
Cố ngã kim đỉnh lễ…
Giải đàn
A án Nhật nguyệt quang minh
Tan phong vũ lui miền Trấn địa
Đất cũ kia thủ vững ơn vua
Tụ dân tán Hải Dương lập ấp
Chiến tranh qua hưởng phúc thái bình .
Tài an bang tế thế độ dân
Trải trăm chiến trận tung hoành
Giặc nguyên nghe tiếng sợ danh Trần triều
Trong tam cõi nức danh trung liệt
Sống anh Hùng thác lại anh linh
Muôn dân tôn phụng Thánh Ân.
Cung văn con khải Thánh vương ngự về
Giáng đàn trung uy hùng hiển hiện
Tróc tà tinh cứu trợ dân ta
Cân đai mũ mã ra uy khám đàn
Phép ông đôi má thu phình
Cổ lên khăn ấn xiên lình ra oai
Vồ đập khảo chân đi than lửa
Chảo dầu sôi đợi sẵn yêu ma
Tay ấn quyết ra uy dấu mặn
Thần phù ra cứu độ dân oan
Vương sai lục bộ đáo lai đàn sở
Tróc tà tinh lưới bổ ghê thay
Thu quân tà khí chớ chầy mau mau
Này oan gia ông bầy cho giải
Kết nghiệp kia ông giải cho tan
Kiếp người nhiều lỗi dây oan nghiệt
Tu ngay đi nghiệp mới cắt song
Oán kết kia bao đời tích tụ
Giải kết thôi không khổ đời sau
Đàn này ông lệnh mau mau
Oan oan tương báo ngày nào dứt đây
Còn ngoan cố bao giờ mới dứt
Cậy phép tà làm loạn nhân sinh
Phép vương ông trị tội gia hình.
Ân thánh Đức ông đây ban phép
Độ dân ta gây dựng giống nòi
Phu Thê cầm sắt không con
Xin ông sẽ được vuông tròn nghe chưa
Rồi ấu sinh lại hay phải vía
Dạ đề đêm khóc thét bòn mình .
Rồi thì trẻ ốm héo mòn
Rồi thì sản phụ hậu bòn huyết băng.
Nhà đất dữ ông đây ban phép
Lưỡi cày ban trấn trạch nghe không
Tiền duyên dâm quỷ dâm vong
Thần phù xin cửa Đức ông
Tà ma quỷ quái đừng hòng phá dân
….
Kíp mau mau mời ông lai giáng
lễ vật kia sửa soạn bầy lên
Thành tâm bái nguyện đến ông
Ngự đồng ban ấn ơn trên gia trì
Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường
