Đền Đá Thiên ở Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên là nơi người dân lập đền thờ Quan Hoàng Bảy với truyền thuyết đây là nơi sinh ra ông.
2731
Trong chốn Tứ phủ, Quan Hoàng Bảy là con Đức Vua Cha. Theo lệnh vua, ông giáng phàm trần, trở thành con trai thứ bảy trong danh tộc họ Nguyễn, cuối thời Lê. Vào triều Lê Cảnh Hưng, có giặc Trung Quốc từ Vân Nam tràn sang cướp bóc, đốt phá. Triều đình bèn cử ông, dọc theo sông Hồng, lên đánh đuổi quân giặc và trấn giữ vùng biên ải nơi Bảo Hà, Lào Cai. Tại đất Bảo Hà, ông thống lĩnh lục thủy, đánh đuổi quân giặc về vùng Vân Nam, sau đó ông chiêu dụ các thổ hào địa phương đón người Dao, người Thổ, người Nùng lên khẩn điền lập ấp. Sau này trong một trận chiến đấu không cân sức, Ông Bảy bị giặc bắt, chúng tra khảo hành hạ dã man, nhưng ông vẫn một lòng kiên trung, quyết không đầu hàng, cuối cùng, không làm gì được, chúng sát hại ông rồi mang thi thể vứt xuống dòng sông. Kì lạ thay, di quan của ông dọc theo sông Hồng, trôi đến phà Trái Hút, Bảo Hà, Lào Cai thì dừng lại. Còn một điều kì lạ nữa là khi ông bị giặc sát hại, thì trời bỗng chuyển gió, mây vần vũ, kết lại thành hình thần mã (ngựa), từ thi thể ông phát ra một đạo hào quang, phi lên thân ngựa, đến Bảo Hà thì dừng lại, trời bỗng quang đãng, mây ngũ sắc kết thành hình tứ linh chầu hội. Sau này khi hiển linh ông được giao quyền cho trấn giữ đất Lào Cai, ngự trong dinh Bảo Hà, đến lúc này ông nổi tiếng là một Ông Hoàng không chỉ giỏi kiếm cung mà còn rất ăn chơi, phong lưu: khi thanh nhàn ông ngả bàn đèn, uống trà mạn Long Tỉnh, ngồi chơi tổ tôm, tam cúc, xóc đĩa… lúc nào cũng có thập nhị tiên nàng hầu cận, ông cũng luôn khuyên bảo nhân dân phải ăn ở có nhân có đức, tu dưỡng bản thân để lưu phúc cho con cháu. Triều vua Minh Mạng, Thiệu Trị sắc tặng ông danh hiệu “Trấn An Hiển Liệt” và các triều vua nhà Nguyễn khác tôn ông danh hiệu: “Thần Vệ Quốc – Ông Hoàng Bảy Bảo Hà”.
Ông Bảy là Ông Hoàng hay ngự về đồng nhất, cũng bởi vì trong hàng Tứ Phủ Ông Hoàng, ông rất hay chấm lính bắt đồng (có quan niệm cho rằng, những người nào mà sát căn Ông Bảy thì thường thích uống trà tàu, hay đánh tổ tôm, xóc đĩa…). Khi ngự về đồng, ông thường mặc áo lam hoặc tím chàm (thêu rồng kết uốn thành hình chữ thọ), đầu đội khăn xếp có thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc thạch. Ông ngự về tấu hương, khai quang rồi cầm đôi hèo, cưỡi ngựa đi chấm đồng. Đến giá Ông Bảy về ngự, nếu ông ném cây hèo vào người nào thì coi như ông đã chấm đồng người đó. Lúc ông giá ngự, thường dâng ông ba tuần trà tàu rồi thuốc lá có tẩm thuốc phiện. Đền thờ chính của Ông Hoàng Bảy được lập tại nơi năm xưa di hài của ông lưu lại là Đền Bảo Hà, nằm ở chân đồi Cấm, bên bờ thượng lưu sông Hồng, ở bên bến phà Trái Hút, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai (Vì thú chơi phong lưu của ông nên nơi ông ngự còn được mệnh danh là Trái Hút Bảo Hà). Ngày tiệc chính của ông là ngày 17 tháng 7 âm lịch, vào ngày này, ở đền ông tập nập du khách thập phương đến dâng ông ngựa xám, bàn đèn, thuốc cống, kẹo xìu (kẹo lạc)… Người về lễ tại Đền Quan Hoàng Bảy Bảo Hà thường mang theo ước nguyện về làm ăn và vận đen đỏ.
Đền Hoàng Bảy Đá Thiên, Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên là nơi thờ vọng ông. Có giả thuyết cho rằng quê gốc Quan Hoàng Bảy, Bảo Hà là ở Thái Nguyên xưa, sau khi mất, mộ ông được di rời về đây (Chưa kiểm chứng qua Lịch sử). Có giả thuyết lại nói rằng Đền này Thờ ông Hoàng Bảy là thủ lĩnh của vùng, có công giúp dân trong khai hoang, lập ấp, chăn nuôi …. Sau khi mất nhân dân tưởng nhớ ông lập Đền thờ ông tại Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên(Như vậy, không phải là Quan Hoàng Bảy, trong tứ phủ) … Tuy vẫn tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau về Đền Hoàng Bảy Đá Thiên nhưng trong tâm linh của tôi và không ít người, Đền Hoàng Bảy Đá Thiên, Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên vẫn là nơi thờ Quan Hoàng Bảy trong tứ phủ, linh ứng từ Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên.
Những ai chưa có dịp dâng hương tưởng nhớ ngài từ Bảo Hà, Lào Cai vẫn có thể về đây dâng lễ. Tại Đá Thiên hôm nay, ngoài lăng mộ của ông (Tương truyền là nơi giữ hài cốt của Quan Hoàng Bảy – Chưa kiểm chứng qua lịch sử. Hiện trạng là một lăng mộ xây trên nấm đất mối đùn thành gò) đã có thêm Lầu thờ Đức vua cha Ngọc Hoàng, Thượng đế và quan Nam Tào – Bắc Đầu; Một động sơn trang hình quả núi, trên đỉnh núi có thờ Quốc mẫu âu cơ, bên trong động thờ tam tòa chúa bói, tứ phủ thánh chầu và các cô sơn trang (Hiện đã có nhiều người dân theo tín ngưỡng đến Đền hầu thánh và mở phủ rất linh).
Trong chốn Tứ phủ, Quan Hoàng Bảy là con Đức Vua Cha. Theo lệnh vua, ông giáng phàm trần, trở thành con trai thứ bảy trong danh tộc họ Nguyễn, cuối thời Lê. Vào triều Lê Cảnh Hưng, có giặc Trung Quốc từ Vân Nam tràn sang cướp bóc, đốt phá. Triều đình bèn cử ông, dọc theo sông Hồng, lên đánh đuổi quân giặc và trấn giữ vùng biên ải nơi Bảo Hà, Lào Cai. Tại đất Bảo Hà, ông thống lĩnh lục thủy, đánh đuổi quân giặc về vùng Vân Nam, sau đó ông chiêu dụ các thổ hào địa phương đón người Dao, người Thổ, người Nùng lên khẩn điền lập ấp. Sau này trong một trận chiến đấu không cân sức, Ông Bảy bị giặc bắt, chúng tra khảo hành hạ dã man, nhưng ông vẫn một lòng kiên trung, quyết không đầu hàng, cuối cùng, không làm gì được, chúng sát hại ông rồi mang thi thể vứt xuống dòng sông. Kì lạ thay, di quan của ông dọc theo sông Hồng, trôi đến phà Trái Hút, Bảo Hà, Lào Cai thì dừng lại. Còn một điều kì lạ nữa là khi ông bị giặc sát hại, thì trời bỗng chuyển gió, mây vần vũ, kết lại thành hình thần mã (ngựa), từ thi thể ông phát ra một đạo hào quang, phi lên thân ngựa, đến Bảo Hà thì dừng lại, trời bỗng quang đãng, mây ngũ sắc kết thành hình tứ linh chầu hội. Sau này khi hiển linh ông được giao quyền cho trấn giữ đất Lào Cai, ngự trong dinh Bảo Hà, đến lúc này ông nổi tiếng là một Ông Hoàng không chỉ giỏi kiếm cung mà còn rất ăn chơi, phong lưu: khi thanh nhàn ông ngả bàn đèn, uống trà mạn Long Tỉnh, ngồi chơi tổ tôm, tam cúc, xóc đĩa… lúc nào cũng có thập nhị tiên nàng hầu cận, ông cũng luôn khuyên bảo nhân dân phải ăn ở có nhân có đức, tu dưỡng bản thân để lưu phúc cho con cháu. Triều vua Minh Mạng, Thiệu Trị sắc tặng ông danh hiệu “Trấn An Hiển Liệt” và các triều vua nhà Nguyễn khác tôn ông danh hiệu: “Thần Vệ Quốc – Ông Hoàng Bảy Bảo Hà”.
Ông Bảy là Ông Hoàng hay ngự về đồng nhất, cũng bởi vì trong hàng Tứ Phủ Ông Hoàng, ông rất hay chấm lính bắt đồng (có quan niệm cho rằng, những người nào mà sát căn Ông Bảy thì thường thích uống trà tàu, hay đánh tổ tôm, xóc đĩa…). Khi ngự về đồng, ông thường mặc áo lam hoặc tím chàm (thêu rồng kết uốn thành hình chữ thọ), đầu đội khăn xếp có thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc thạch. Ông ngự về tấu hương, khai quang rồi cầm đôi hèo, cưỡi ngựa đi chấm đồng. Đến giá Ông Bảy về ngự, nếu ông ném cây hèo vào người nào thì coi như ông đã chấm đồng người đó. Lúc ông giá ngự, thường dâng ông ba tuần trà tàu rồi thuốc lá có tẩm thuốc phiện. Đền thờ chính của Ông Hoàng Bảy được lập tại nơi năm xưa di hài của ông lưu lại là Đền Bảo Hà, nằm ở chân đồi Cấm, bên bờ thượng lưu sông Hồng, ở bên bến phà Trái Hút, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai (Vì thú chơi phong lưu của ông nên nơi ông ngự còn được mệnh danh là Trái Hút Bảo Hà). Ngày tiệc chính của ông là ngày 17 tháng 7 âm lịch, vào ngày này, ở đền ông tập nập du khách thập phương đến dâng ông ngựa xám, bàn đèn, thuốc cống, kẹo xìu (kẹo lạc)… Người về lễ tại Đền Quan Hoàng Bảy Bảo Hà thường mang theo ước nguyện về làm ăn và vận đen đỏ.
Đền Hoàng Bảy Đá Thiên, Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên là nơi thờ vọng ông. Có giả thuyết cho rằng quê gốc Quan Hoàng Bảy, Bảo Hà là ở Thái Nguyên xưa, sau khi mất, mộ ông được di rời về đây (Chưa kiểm chứng qua Lịch sử). Có giả thuyết lại nói rằng Đền này Thờ ông Hoàng Bảy là thủ lĩnh của vùng, có công giúp dân trong khai hoang, lập ấp, chăn nuôi …. Sau khi mất nhân dân tưởng nhớ ông lập Đền thờ ông tại Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên(Như vậy, không phải là Quan Hoàng Bảy, trong tứ phủ) … Tuy vẫn tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau về Đền Hoàng Bảy Đá Thiên nhưng trong tâm linh của tôi và không ít người, Đền Hoàng Bảy Đá Thiên, Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên vẫn là nơi thờ Quan Hoàng Bảy trong tứ phủ, linh ứng từ Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên.
Những ai chưa có dịp dâng hương tưởng nhớ ngài từ Bảo Hà, Lào Cai vẫn có thể về đây dâng lễ. Tại Đá Thiên hôm nay, ngoài lăng mộ của ông (Tương truyền là nơi giữ hài cốt của Quan Hoàng Bảy – Chưa kiểm chứng qua lịch sử. Hiện trạng là một lăng mộ xây trên nấm đất mối đùn thành gò) đã có thêm Lầu thờ Đức vua cha Ngọc Hoàng, Thượng đế và quan Nam Tào – Bắc Đầu; Một động sơn trang hình quả núi, trên đỉnh núi có thờ Quốc mẫu âu cơ, bên trong động thờ tam tòa chúa bói, tứ phủ thánh chầu và các cô sơn trang (Hiện đã có nhiều người dân theo tín ngưỡng đến Đền hầu thánh và mở phủ rất linh).
Đền Bảo Hà ở Lào Cai là khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia được nhà nước xếp hạng vào tháng 11 năm 1997.
1961
Vị trí địa lý đền Bảo Hà
Đền Bảo Hà được xây dựng dưới chân đồi Cấm, bên cạnh dòng sông Hồng chảy vào miền đất Việt, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai; cách thành phố Lào Cai khoảng 60km về phía Nam; cách ga xe lửa Bảo Hà khoảng 800m. Đền thờ thần vệ quốc Quan Hoàng Bảy, một anh hùng miền sơn cước đánh giặc phương Bắc bảo vệ bản làng. Đây là địa chỉ thu hút du khách thập phương đông nhất của huyện Bảo Yên.
Nhìn từ xa, đền Bảo Hà rất uy nghi, tĩnh mặc. Phong cảnh thiên nhiên nơi đây cũng thật hữu tình: trên bến, dưới thuyền, xung quanh là núi rừng bao la, rộng lớn xanh mướt một màu.
Đền Bảo Hà có lưng tựa vào núi, mặt hướng theo dòng nước sông Hồng và nơi đây còn có sự kết hợp hài hoà giữa cảnh quan thiên nhiên với kiến trúc văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam theo thuyết phong thủy.
Lễ Hội đền Bảo Hà
Hội chính đền Bảo Hà được tổ chức vào ngày 17 tháng 7 âm lịch hàng năm (ngày giỗ tướng Hoàng Bảy), thu hút đông đảo du khách trong và ngoài vùng đến dự. Trong lễ hội có tổ chức rước kiệu, tế thần, dâng hương tưởng niệm, cùng các hoạt động văn hoá – thể thao khác. Ngoài những ngày lễ hội, những ngày thường (đặc biệt là vào mùa xuân) khách thập phương trong cả nước vẫn thường xuyên tụ họp tại đây để thắp hương tưởng niệm, cầu an, cầu lộc.
Ông Hoàng Bảy hay thường gọi là Ông Bảy Bảo Hà. Ông là con Đức Vua Cha. Theo lệnh vua, ông giáng phàm trần, trở thành con trai thứ bảy trong danh tộc họ Nguyễn, cuối thời Lê. Vào triều Lê Cảnh Hưng, có giặc Trung Quốc từ Vân Nam tràn sang cướp bóc, đốt phá. Triều đình bèn cử ông, dọc theo sông Hồng, lên đánh đuổi quân giặc và trấn giữ vùng biên ải nơi Bảo Hà, Lào Cai. Tại đất Bảo Hà, ông thống lĩnh lục thủy, đánh đuổi quân giặc về vùng Vân Nam, sau đó ông chiêu dụ các thổ hào địa phương đón người Dao, người Thổ, người Nùng lên khẩn điền lập ấp. Sau này trong một trận chiến đấu không cân sức, Ông Bảy bị giặc bắt, chúng tra khảo hành hạ dã man, nhưng ông vẫn một lòng kiên trung, quyết không đầu hàng, cuối cùng, không làm gì được, chúng sát hại ông rồi mang thi thể vứt xuống dòng sông. Kì lạ thay, di quan của ông dọc theo sông Hồng, trôi đến phà Trái Hút, Bảo Hà, Lào Cai thì dừng lại. Còn một điều kì lạ nữa là khi ông bị giặc sát hại, thì trời bỗng chuyển gió, mây vần vũ, kết lại thành hình thần mã (ngựa), từ thi thể ông phát ra một đạo hào quang, phi lên thân ngựa, đến Bảo Hà thì dừng lại, trời bỗng quang đãng, mây ngũ sắc kết thành hình tứ linh chầu hội. Sau này khi hiển linh ông được giao quyền cho trấn giữ đất Lào Cai, ngự trong dinh Bảo Hà, đến lúc này ông nổi tiếng là một Ông Hoàng không chỉ giỏi kiếm cung mà còn rất ăn chơi, phong lưu: khi thanh nhàn ông ngả bàn đèn, uống trà mạn Long Tỉnh, ngồi chơi tổ tôm, tam cúc, xóc đĩa… lúc nào cũng có thập nhị tiên nàng hầu cận, ông cũng luôn khuyên bảo nhân dân phải ăn ở có nhân có đức, tu dưỡng bản thân để lưu phúc cho con cháu. Triều vua Minh Mạng, Thiệu Trị sắc tặng ông danh hiệu “Trấn An Hiển Liệt” và các triều vua nhà Nguyễn khác tôn ông danh hiệu: “Thần Vệ Quốc – Ông Hoàng Bảy Bảo Hà”.
Ông Hoàng Bảy là Ông Hoàng hay ngự về đồng nhất, cũng bởi vì trong hàng Tứ Phủ Ông Hoàng, ông rất hay chấm lính bắt đồng (có quan niệm cho rằng, những người nào mà sát căn Ông Bảy thì thường thích uống trà tàu, hay đánh tổ tôm, xóc đĩa…). Khi ngự về đồng, ông thường mặc áo lam hoặc tím chàm (thêu rồng kết uốn thành hình chữ thọ), đầu đội khăn xếp có thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc thạch. Ông ngự về tấu hương, khai quang rồi cầm đôi hèo, cưỡi ngựa đi chấm đồng. Đến giá Ông Bảy về ngự, nếu ông ném cây hèo vào người nào thì coi như ông đã chấm đồng người đó. Lúc ông giá ngự, thường dâng ông ba tuần trà tàu rồi thuốc lá có tẩm thuốc phiện.
Đền thờ Ông Hoàng Bảy được lập tại nơi năm xưa di hài của ông lưu lại là Đền Bảo Hà, nằm ở chân đồi Cấm, bên bờ thượng lưu sông Hồng, ở bên bến phà Trái Hút, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai (Vì thú chơi phong lưu của ông nên nơi ông ngự còn được mệnh danh là Trái Hút Bảo Hà). Ngày tiệc chính của ông là ngày 17 tháng 7 âm lịch, vào ngày này, ở đền ông tập nập du khách thập phương đến dâng ông ngựa xám, bàn đèn, thuốc cống, kẹo xìu (kẹo lạc)… để cầu tài cầu lộc. Khi thỉnh ông về ngự, văn thường hát rằng:
“Bảo Hà đất ấy phong quang Thỉnh Ông Hoàng Bảy xe loan ngự về […] Bắc Nam đôi sứ vào ra Đồn rằng Ông Bảy Bảo Hà tối linh” Khi nói về sự tích của ông, văn hát: “Con ngôi Thượng Đế Đức Vua Cha Giáng tại Sơn Lâm, trấn Bảo Hà Diện mạo hồng hào so vẻ ngọc Dung nghi tươi tốt khác nhường hoa” Hay khi ông ngự vui, văn thường hát để ông ban thưởng: “Ai lên Trái Hút Bảo Hà Nếm mùi phong nguyệt ấy là cảnh tiên […] Cỏ cây hoa lá tần ngần Hoa đào năm ngoái mười phần kém xa […] Ba gian tòa đá phủ rêu Ai người có phúc được theo Ông Hoàng […] Dang tay mở khóa động đào Ai người dày phúc đưa vào quần tiên […] Lâng lâng rũ sạch bụi trần Một ngày bắc ghế nên duyên nợ nhiều” Hay có cả những đoạn rất hay, độc đáo nói về các thú ăn chơi của Ông Bảy như xóc đĩa, tam cúc, tổ tôm…: “Đĩa vàng bát ngọc bày ra Bạn tiên trải chiếu long hoa tức thì Phàm tâm tả hữu hồ kì Ông Bảy xóc đĩa bốn bề xôn xao” “Khi thanh nhàn Ông Hoàng giá ngự Ngự về đồng dự hội tổ tôm Màn hoa chắn gió đông nồm Hiên loan bóng quế chiều hôm đánh bài Ông Bảy ngồi khoan thai cách điệu Sập công đồng trải chiếu long lân Hương xông gấm vóc áo quần Dang tay châu báu kim ngân đánh bài” “Cuộc cờ xóa xóa bày bày Ván bài tam cúc xưa nay tức cười […] Pháo kia nổi hiệu lôi oanh Tốt không bảo vệ giữ mình được sao Người nay đợi lệnh Thiên tào Giữ xe pháo mã điều vào giáp công […] Xưa nay việc nước việc nhà Giữ bền sĩ tốt ấy là thành công” Và có hẳn một đoạn nói về thập nhị tiên nàng hầu cận ông: “Lệnh sai thập nhị tiên nàng Cô nào việc ấy sửa sang đứng hầu Cô Cả pha nước trà tàu Nhấp vào vừa ý gật đầu ban khen Cô Đôi dâng bộ khay đèn Xe ngà diện sứ móc tiêm nạm vàng […] Cô Mười Hai trải chiếu chia bài Tổ tôm chắn cạ nào ai dám bì […] Thoi xanh vượt suối băng ngàn Mười hai tiên nữ rước hoàng về dinh”.
Vị trí địa lý đền Bảo Hà
Đền Bảo Hà được xây dựng dưới chân đồi Cấm, bên cạnh dòng sông Hồng chảy vào miền đất Việt, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai; cách thành phố Lào Cai khoảng 60km về phía Nam; cách ga xe lửa Bảo Hà khoảng 800m. Đền thờ thần vệ quốc Quan Hoàng Bảy, một anh hùng miền sơn cước đánh giặc phương Bắc bảo vệ bản làng. Đây là địa chỉ thu hút du khách thập phương đông nhất của huyện Bảo Yên.
Nhìn từ xa, đền Bảo Hà rất uy nghi, tĩnh mặc. Phong cảnh thiên nhiên nơi đây cũng thật hữu tình: trên bến, dưới thuyền, xung quanh là núi rừng bao la, rộng lớn xanh mướt một màu.
Đền Bảo Hà có lưng tựa vào núi, mặt hướng theo dòng nước sông Hồng và nơi đây còn có sự kết hợp hài hoà giữa cảnh quan thiên nhiên với kiến trúc văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam theo thuyết phong thủy.
Lễ Hội đền Bảo Hà
Hội chính đền Bảo Hà được tổ chức vào ngày 17 tháng 7 âm lịch hàng năm (ngày giỗ tướng Hoàng Bảy), thu hút đông đảo du khách trong và ngoài vùng đến dự. Trong lễ hội có tổ chức rước kiệu, tế thần, dâng hương tưởng niệm, cùng các hoạt động văn hoá – thể thao khác. Ngoài những ngày lễ hội, những ngày thường (đặc biệt là vào mùa xuân) khách thập phương trong cả nước vẫn thường xuyên tụ họp tại đây để thắp hương tưởng niệm, cầu an, cầu lộc.
Ông Hoàng Bảy hay thường gọi là Ông Bảy Bảo Hà. Ông là con Đức Vua Cha. Theo lệnh vua, ông giáng phàm trần, trở thành con trai thứ bảy trong danh tộc họ Nguyễn, cuối thời Lê. Vào triều Lê Cảnh Hưng, có giặc Trung Quốc từ Vân Nam tràn sang cướp bóc, đốt phá. Triều đình bèn cử ông, dọc theo sông Hồng, lên đánh đuổi quân giặc và trấn giữ vùng biên ải nơi Bảo Hà, Lào Cai. Tại đất Bảo Hà, ông thống lĩnh lục thủy, đánh đuổi quân giặc về vùng Vân Nam, sau đó ông chiêu dụ các thổ hào địa phương đón người Dao, người Thổ, người Nùng lên khẩn điền lập ấp. Sau này trong một trận chiến đấu không cân sức, Ông Bảy bị giặc bắt, chúng tra khảo hành hạ dã man, nhưng ông vẫn một lòng kiên trung, quyết không đầu hàng, cuối cùng, không làm gì được, chúng sát hại ông rồi mang thi thể vứt xuống dòng sông. Kì lạ thay, di quan của ông dọc theo sông Hồng, trôi đến phà Trái Hút, Bảo Hà, Lào Cai thì dừng lại. Còn một điều kì lạ nữa là khi ông bị giặc sát hại, thì trời bỗng chuyển gió, mây vần vũ, kết lại thành hình thần mã (ngựa), từ thi thể ông phát ra một đạo hào quang, phi lên thân ngựa, đến Bảo Hà thì dừng lại, trời bỗng quang đãng, mây ngũ sắc kết thành hình tứ linh chầu hội. Sau này khi hiển linh ông được giao quyền cho trấn giữ đất Lào Cai, ngự trong dinh Bảo Hà, đến lúc này ông nổi tiếng là một Ông Hoàng không chỉ giỏi kiếm cung mà còn rất ăn chơi, phong lưu: khi thanh nhàn ông ngả bàn đèn, uống trà mạn Long Tỉnh, ngồi chơi tổ tôm, tam cúc, xóc đĩa… lúc nào cũng có thập nhị tiên nàng hầu cận, ông cũng luôn khuyên bảo nhân dân phải ăn ở có nhân có đức, tu dưỡng bản thân để lưu phúc cho con cháu. Triều vua Minh Mạng, Thiệu Trị sắc tặng ông danh hiệu “Trấn An Hiển Liệt” và các triều vua nhà Nguyễn khác tôn ông danh hiệu: “Thần Vệ Quốc – Ông Hoàng Bảy Bảo Hà”.
Ông Hoàng Bảy là Ông Hoàng hay ngự về đồng nhất, cũng bởi vì trong hàng Tứ Phủ Ông Hoàng, ông rất hay chấm lính bắt đồng (có quan niệm cho rằng, những người nào mà sát căn Ông Bảy thì thường thích uống trà tàu, hay đánh tổ tôm, xóc đĩa…). Khi ngự về đồng, ông thường mặc áo lam hoặc tím chàm (thêu rồng kết uốn thành hình chữ thọ), đầu đội khăn xếp có thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc thạch. Ông ngự về tấu hương, khai quang rồi cầm đôi hèo, cưỡi ngựa đi chấm đồng. Đến giá Ông Bảy về ngự, nếu ông ném cây hèo vào người nào thì coi như ông đã chấm đồng người đó. Lúc ông giá ngự, thường dâng ông ba tuần trà tàu rồi thuốc lá có tẩm thuốc phiện.
Đền thờ Ông Hoàng Bảy được lập tại nơi năm xưa di hài của ông lưu lại là Đền Bảo Hà, nằm ở chân đồi Cấm, bên bờ thượng lưu sông Hồng, ở bên bến phà Trái Hút, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai (Vì thú chơi phong lưu của ông nên nơi ông ngự còn được mệnh danh là Trái Hút Bảo Hà). Ngày tiệc chính của ông là ngày 17 tháng 7 âm lịch, vào ngày này, ở đền ông tập nập du khách thập phương đến dâng ông ngựa xám, bàn đèn, thuốc cống, kẹo xìu (kẹo lạc)… để cầu tài cầu lộc. Khi thỉnh ông về ngự, văn thường hát rằng:
“Bảo Hà đất ấy phong quang Thỉnh Ông Hoàng Bảy xe loan ngự về […] Bắc Nam đôi sứ vào ra Đồn rằng Ông Bảy Bảo Hà tối linh” Khi nói về sự tích của ông, văn hát: “Con ngôi Thượng Đế Đức Vua Cha Giáng tại Sơn Lâm, trấn Bảo Hà Diện mạo hồng hào so vẻ ngọc Dung nghi tươi tốt khác nhường hoa” Hay khi ông ngự vui, văn thường hát để ông ban thưởng: “Ai lên Trái Hút Bảo Hà Nếm mùi phong nguyệt ấy là cảnh tiên […] Cỏ cây hoa lá tần ngần Hoa đào năm ngoái mười phần kém xa […] Ba gian tòa đá phủ rêu Ai người có phúc được theo Ông Hoàng […] Dang tay mở khóa động đào Ai người dày phúc đưa vào quần tiên […] Lâng lâng rũ sạch bụi trần Một ngày bắc ghế nên duyên nợ nhiều” Hay có cả những đoạn rất hay, độc đáo nói về các thú ăn chơi của Ông Bảy như xóc đĩa, tam cúc, tổ tôm…: “Đĩa vàng bát ngọc bày ra Bạn tiên trải chiếu long hoa tức thì Phàm tâm tả hữu hồ kì Ông Bảy xóc đĩa bốn bề xôn xao” “Khi thanh nhàn Ông Hoàng giá ngự Ngự về đồng dự hội tổ tôm Màn hoa chắn gió đông nồm Hiên loan bóng quế chiều hôm đánh bài Ông Bảy ngồi khoan thai cách điệu Sập công đồng trải chiếu long lân Hương xông gấm vóc áo quần Dang tay châu báu kim ngân đánh bài” “Cuộc cờ xóa xóa bày bày Ván bài tam cúc xưa nay tức cười […] Pháo kia nổi hiệu lôi oanh Tốt không bảo vệ giữ mình được sao Người nay đợi lệnh Thiên tào Giữ xe pháo mã điều vào giáp công […] Xưa nay việc nước việc nhà Giữ bền sĩ tốt ấy là thành công” Và có hẳn một đoạn nói về thập nhị tiên nàng hầu cận ông: “Lệnh sai thập nhị tiên nàng Cô nào việc ấy sửa sang đứng hầu Cô Cả pha nước trà tàu Nhấp vào vừa ý gật đầu ban khen Cô Đôi dâng bộ khay đèn Xe ngà diện sứ móc tiêm nạm vàng […] Cô Mười Hai trải chiếu chia bài Tổ tôm chắn cạ nào ai dám bì […] Thoi xanh vượt suối băng ngàn Mười hai tiên nữ rước hoàng về dinh”.
Ông Hoàng Bảy là ai ? Đi lễ đền Quan Hoàng Bảy cầu gì?
Ông Hoàng Bảy hay Quan Hoàng Bảy là ai? ông Hoàng Bảy tên thật là gì ? Đi lễ Ông Hoàng Bảy khấn như thế nào và cầu xin gì?
2890
Bài viết này sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về Quan Hoàng Bảy, ông Hoàng thứ 7 trong Tứ Phủ Thánh Hoàng của Đạo Mẫu.
Sự tích ông Hoàng Bảy (Quan Hoàng Bảy)
Có nhiều giai thoại kể về ông Hoàng Bảy trong đó sự tích dưới đây được coi là chính thống.
Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, Bảo Hà có một vị trí quan trọng phòng thủ biên giới, là cửa trạm của phòng tuyến sông Hồng phía Tây Bắc. Từ đời nhà Trần đã đặt hai cửa trấn ải là cửa quan Bảo Thắng và Bảo Hà, trong đó Bảo Hà là hậu cứ của Bảo Thắng. Tại đây có đài hỏa hiệu, trạm liên lạc thông tin cho các châu huyện phía dưới.
Giữa niên hiệu Cảnh Hưng, Bảo Hà là trung tâm Châu Văn Bàn. Trong thời Cảnh Hưng (từ năm 1740 tới năm 1786), bọn giặc phương Bắc thường hay tràn sang quấy nhiễu, cướp bóc. Xã Khấu Bàn, châu Văn Bàn đã phải xây dựng các thành luỹ chống giặc.
Trước cảnh đau thương tang tóc, lại có nguy cơ bị xâm lược, tướng Nguyễn Hoàng Bảy được triều đình giao trọng trách khởi binh dẹp loạn vùng biên ải. Đội quân của ông tiến dọc sông Hồng đánh đuổi quân giặc, giải phóng châu Văn Bàn và củng cố xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn. Tại đây, danh tướng đã tổ chức các thổ ty, tù trưởng luyện tập binh sỹ… Sau đó thống lĩnh quân thủy và quân bộ tiến đánh giặc ở Lào Cai, giải phóng các châu thuộc phủ Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai ngày nay).
Quân giặc phương Bắc do tên tướng Tả Tủ Vàng Pẹt đưa quân sang xâm lược bờ cõi, danh tướng Hoàng Bảy lại dẫn quân lên tham chiến. Song, do trận chiến không cân sức, ông đã anh dũng hy sinh. Giặc vứt xác ông xuống sông Hồng, và trôi đến Bảo Hà. Nhân dân trong vùng do ông Lư Văn Cù đứng ra tổ chức vớt xác ông lên chôn cất và lập miếu thờ.
Để ghi nhớ công lao của ông, các vua triều Nguyễn như Minh Mệnh, Thiệu Trị đã tặng ông danh hiệu “Trấn an hiển liệt” và đền thờ ông cũng được các vua triều Nguyễn cấp sắc phong là “Thần Vệ Quốc”. Còn đồng bào các dân tộc Kinh, Tày, Dao… thì tôn thờ ông là vị nhân thần. Ông đi vào cõi tâm linh các dân tộc và hiện thân trong các lễ hội xuống đồng vào ngày Thìn tháng giêng.
Ông Hoàng Bảy chấm đồng
Ông Hoàng Bảy (quan Hoàng Bảy) là vị thần hay chấm lính bắt đồng cũng như ngự về đồng nhất trong hệ thống Thập Vị Ông Hoàng. Khi ngự về đồng, quan Hoàng Bảy mặc áo tím chàm hoặc xanh lam, đầu đội khăn xếp thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc. Lúc ngự đồng, ông về tấu hương, khai hoang và cưỡi ngựa đi chấm đồng, trên tay cầm đôi hèo. Nếu ông chấm ai ông sẽ thảy cây hèo vào người đó. Cùng với ông khi đó đồng là Ngài ngự đồng. Ngài là một trong tứ vị Khâm sai, sẽ ngự tọa phán truyền và ban lộc phát tài cho người dâng lễ. Không sử dụng thuốc phiện để hầu ghế ông mà chỉ cần dâng 3 tuần trà ô long và thuốc lá khi ông giá ngự.
Căn ông Hoàng Bảy là gì?
Sau khi hiển linh, Quan Hoàng Bảy không những nổi tiếng về giỏi kiếm cung mà còn rất phong lưu. Khi an nhàn ông thường ngả bàn đèn, ngồi chơi tổ tôm, xóc đĩa,… Vậy nên rất nhiều người nghĩ ông là vị thánh nghiện thuốc, nghiện cờ bạc,… và lan truyền những thông tin sai lệch làm hạ thấp hình ảnh cao đẹp của ông.
Lý do để giải thích cho việc này là để thu phục các thổ hào, tù trưởng đoàn kết lại với nhau, ông đã chủ động hòa mình vào cuộc sống của họ như uống rượu, đánh bạc, hút thuốc phiện,… Đây là cách tiếp cận và chiêu dụ họ bằng nhân tâm chứ không phải bằng biện pháp quân sự. Sau này, ông cũng chỉ giá ngự về đánh đàn, chơi tổ tôm vào những lúc an nhàn như một thú vui giải trí chứ không hề nghiện ngập. Ngài vẫn luôn là vị tướng có tài và cũng luôn răn dạy nhân dân phải tu tâm, giữ gìn phúc đức về sau.
Do đó, người ta cũng quan niệm rằng, những người có căn Ông Hoàng Bảy có đặc điểm rất rõ là hào hoa phong nhã. Bên cạnh đó, họ cũng sớm giác ngộ tâm linh, lấy đức độ người, khéo cầm kỳ văn xướng, khéo động lòng trắc ẩn, coi tiền danh phù du, xả thân trượng nghĩa….
Đền thờ ông Hoàng Bảy ở đâu?
Hiện nay đền chính thờ Quan Hoàng Bảy là ở đền Bảo Hà (Lào Cai). Ngoài ra ông Hoàng Bảy còn được thờ ở đền Đá Thiên – Trại Cau (Thái Nguyên).
Tiệc ông Hoàng Bảy vào ngày nào?
Lễ hội Đền ông Hoàng Bảy diễn ra vào ngày 17 tháng 7 âm lịch hàng năm. Du khách thập phương đều tới đền ông Bảy Bảo Hà để cầu tài cầu lộc.
Sắm lễ đền ông Hoàng Bảy
Lễ vật dâng lên Quang Hoàng Bảy gồm: Chè, rượu, thuốc, hoa quả, bánh kẹo, nhang đèn. Ngoài ra có thể dâng lễ mặn tùy vào mỗi người mà có những mâm cỗ cúng khác nhau. Khi dâng lễ ông Hoàng Bảy cần lưu ý: Đồ lễ của ông Bảy mang sắc xanh lam hoặc tím chàm. Đây cũng là màu áo trang phục ông Hoàng Bảy của ông khi ngự về đồng. Điều này sẽ thể hiện tấm lòng thành kính của con hương tới ông Bảy, mọi mong muốn sẽ cầu được ước thấy.
Hầu đồng Ông Hoàng Bảy – nghệ sĩ Xuân Hinh hát văn
Bài viết này sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về Quan Hoàng Bảy, ông Hoàng thứ 7 trong Tứ Phủ Thánh Hoàng của Đạo Mẫu.
Sự tích ông Hoàng Bảy (Quan Hoàng Bảy)
Có nhiều giai thoại kể về ông Hoàng Bảy trong đó sự tích dưới đây được coi là chính thống.
Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, Bảo Hà có một vị trí quan trọng phòng thủ biên giới, là cửa trạm của phòng tuyến sông Hồng phía Tây Bắc. Từ đời nhà Trần đã đặt hai cửa trấn ải là cửa quan Bảo Thắng và Bảo Hà, trong đó Bảo Hà là hậu cứ của Bảo Thắng. Tại đây có đài hỏa hiệu, trạm liên lạc thông tin cho các châu huyện phía dưới.
Giữa niên hiệu Cảnh Hưng, Bảo Hà là trung tâm Châu Văn Bàn. Trong thời Cảnh Hưng (từ năm 1740 tới năm 1786), bọn giặc phương Bắc thường hay tràn sang quấy nhiễu, cướp bóc. Xã Khấu Bàn, châu Văn Bàn đã phải xây dựng các thành luỹ chống giặc.
Trước cảnh đau thương tang tóc, lại có nguy cơ bị xâm lược, tướng Nguyễn Hoàng Bảy được triều đình giao trọng trách khởi binh dẹp loạn vùng biên ải. Đội quân của ông tiến dọc sông Hồng đánh đuổi quân giặc, giải phóng châu Văn Bàn và củng cố xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn. Tại đây, danh tướng đã tổ chức các thổ ty, tù trưởng luyện tập binh sỹ… Sau đó thống lĩnh quân thủy và quân bộ tiến đánh giặc ở Lào Cai, giải phóng các châu thuộc phủ Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai ngày nay).
Quân giặc phương Bắc do tên tướng Tả Tủ Vàng Pẹt đưa quân sang xâm lược bờ cõi, danh tướng Hoàng Bảy lại dẫn quân lên tham chiến. Song, do trận chiến không cân sức, ông đã anh dũng hy sinh. Giặc vứt xác ông xuống sông Hồng, và trôi đến Bảo Hà. Nhân dân trong vùng do ông Lư Văn Cù đứng ra tổ chức vớt xác ông lên chôn cất và lập miếu thờ.
Để ghi nhớ công lao của ông, các vua triều Nguyễn như Minh Mệnh, Thiệu Trị đã tặng ông danh hiệu “Trấn an hiển liệt” và đền thờ ông cũng được các vua triều Nguyễn cấp sắc phong là “Thần Vệ Quốc”. Còn đồng bào các dân tộc Kinh, Tày, Dao… thì tôn thờ ông là vị nhân thần. Ông đi vào cõi tâm linh các dân tộc và hiện thân trong các lễ hội xuống đồng vào ngày Thìn tháng giêng.
Ông Hoàng Bảy chấm đồng
Ông Hoàng Bảy (quan Hoàng Bảy) là vị thần hay chấm lính bắt đồng cũng như ngự về đồng nhất trong hệ thống Thập Vị Ông Hoàng. Khi ngự về đồng, quan Hoàng Bảy mặc áo tím chàm hoặc xanh lam, đầu đội khăn xếp thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc. Lúc ngự đồng, ông về tấu hương, khai hoang và cưỡi ngựa đi chấm đồng, trên tay cầm đôi hèo. Nếu ông chấm ai ông sẽ thảy cây hèo vào người đó. Cùng với ông khi đó đồng là Ngài ngự đồng. Ngài là một trong tứ vị Khâm sai, sẽ ngự tọa phán truyền và ban lộc phát tài cho người dâng lễ. Không sử dụng thuốc phiện để hầu ghế ông mà chỉ cần dâng 3 tuần trà ô long và thuốc lá khi ông giá ngự.
Căn ông Hoàng Bảy là gì?
Sau khi hiển linh, Quan Hoàng Bảy không những nổi tiếng về giỏi kiếm cung mà còn rất phong lưu. Khi an nhàn ông thường ngả bàn đèn, ngồi chơi tổ tôm, xóc đĩa,… Vậy nên rất nhiều người nghĩ ông là vị thánh nghiện thuốc, nghiện cờ bạc,… và lan truyền những thông tin sai lệch làm hạ thấp hình ảnh cao đẹp của ông.
Lý do để giải thích cho việc này là để thu phục các thổ hào, tù trưởng đoàn kết lại với nhau, ông đã chủ động hòa mình vào cuộc sống của họ như uống rượu, đánh bạc, hút thuốc phiện,… Đây là cách tiếp cận và chiêu dụ họ bằng nhân tâm chứ không phải bằng biện pháp quân sự. Sau này, ông cũng chỉ giá ngự về đánh đàn, chơi tổ tôm vào những lúc an nhàn như một thú vui giải trí chứ không hề nghiện ngập. Ngài vẫn luôn là vị tướng có tài và cũng luôn răn dạy nhân dân phải tu tâm, giữ gìn phúc đức về sau.
Do đó, người ta cũng quan niệm rằng, những người có căn Ông Hoàng Bảy có đặc điểm rất rõ là hào hoa phong nhã. Bên cạnh đó, họ cũng sớm giác ngộ tâm linh, lấy đức độ người, khéo cầm kỳ văn xướng, khéo động lòng trắc ẩn, coi tiền danh phù du, xả thân trượng nghĩa….
Đền thờ ông Hoàng Bảy ở đâu?
Hiện nay đền chính thờ Quan Hoàng Bảy là ở đền Bảo Hà (Lào Cai). Ngoài ra ông Hoàng Bảy còn được thờ ở đền Đá Thiên – Trại Cau (Thái Nguyên).
Tiệc ông Hoàng Bảy vào ngày nào?
Lễ hội Đền ông Hoàng Bảy diễn ra vào ngày 17 tháng 7 âm lịch hàng năm. Du khách thập phương đều tới đền ông Bảy Bảo Hà để cầu tài cầu lộc.
Sắm lễ đền ông Hoàng Bảy
Lễ vật dâng lên Quang Hoàng Bảy gồm: Chè, rượu, thuốc, hoa quả, bánh kẹo, nhang đèn. Ngoài ra có thể dâng lễ mặn tùy vào mỗi người mà có những mâm cỗ cúng khác nhau. Khi dâng lễ ông Hoàng Bảy cần lưu ý: Đồ lễ của ông Bảy mang sắc xanh lam hoặc tím chàm. Đây cũng là màu áo trang phục ông Hoàng Bảy của ông khi ngự về đồng. Điều này sẽ thể hiện tấm lòng thành kính của con hương tới ông Bảy, mọi mong muốn sẽ cầu được ước thấy.