Tang lễ là một trong những sự kiện quan trọng của người Hoa. Nó không chỉ là sự tiễn biệt chia cách âm dương mà còn là lúc để người còn sống tỏ lòng thương tiếc và biết ơn với người mất. Vì vậy mà rất nhiều nghi thức được tổ chức trong tang lễ.
Nghi thức trong lúc hấp hối của người Hoa
Với người Hoa ở Việt Nam, khi trong nhà có người hấp hối thì trước khi mất sẽ được đưa đến nơi trang trọng nhất trong nhà. Nơi này được gọi là chính tẩm. Lúc này người trong nhà sẽ để người sắp mất nằm ngay ngắn và lắng nghe xem người đó có trăn trối gì không.
Sau đó, người sắp mất sẽ được người thân trong gia đình dùng nước và khăn để lau cơ thể cho sạch sẽ, rồi thay quần áo mới với mong muốn người chết sẽ ra đi nhẹ nhàng, thanh thản, không còn gì lưu luyến ở trần gian để có thể sớm đầu thai ở kiếp khác.
Khi trút hơi thở cuối cùng, thi hài người chết sẽ được đặt ngay giữa nhà nhưng phải tránh nơi thờ tự. Và tùy vào từng vùng miền khác nhau của người Hoa mà người chết có được đậy mặt hay không.
Nếu như người Hải Nam sử dụng một chiếc khăn màu đỏ có hình vuông để đậy mặt cho người mất thì người Phúc Kiến khi tẩm liệm cho người chết lại không đậy mặt. Người Triều Châu sẽ dùng hai thỏi tiền vàng mã với một đầu vàng, một đầu bằng bạc để thay thế chiếc gối đầu cho người mất.
Còn theo phong tục đám tang người Hoa của cộng đồng người Hẹ thì khi trong nhà có người mất thì sẽ chặt đôi chiếc đòn gánh để bỏ vào quan tài. Tục lệ này có ý nghĩa quan trọng đối với người Hẹ, nó thể hiện sự đau buồn trong chia lìa âm dương cách biệt.
Tang phục trong đám tang người Hoa tại Việt Nam
Tang phục cho người mất và những người thân còn sống trong gia đình như thế nào?
Với người mất thì trang phục sẽ được mặc là 3 lớp quần và 2 lớp áo theo thứ tự màu sắc là trắng, đen, xanh, xám, tro. Sau đó sẽ khoác bên ngoài cùng một lớp áo bằng vải gấm. Ngoài ra người chết còn được người thân trong gia đình cắt tóc cho.
Trong đám tang người Hoa thì tang phục của các nhóm người cũng có sự khác nhau:
Đối với người Phúc Kiến thì con trai mặc áo dài đến chân, không có nút áo. Bên ngoài sẽ khoác một chiếc áo nhỏ, ngắn bằng vải bố có nút vải để cài. Trên tay sẽ cầm một chiếc gậy. Còn con gái cũng mặc áo dài, đội khăn ba góc, trên khăn có khâu một miếng vải bố. Con rể sẽ mặc tang phục màu trắng có một chấm đỏ để phân biệt với con trai của người mất. Cháu nội đội khăn xanh, trên khăn có thêm một chấm màu xanh, khăn tang của cháu ngoại thì có chấm đỏ.
Đối với người Triều Châu thì con trai sẽ mặc áo bằng vải xô, bên ngoài là chiếc áo nhỏ được làm bằng vải bố, đội nón hình tam giác, đeo thêm một chiếc túi 3 màu là xanh, đỏ, trắng để đựng hạt đậu.
Lễ cúng trong đám tang người Hoa tại Việt Nam
Trong đám tang người Hoa thì người chết sẽ được cúng tế bằng các vật phẩm như heo quay, mâm ngũ quả, nhang đèn, hoa tươi. Và khi đưa tiễn sẽ có một đội nhạc đi cùng.
Tang phục của đội nhạc cũng phải phù hợp với tuổi của người mất. Nếu người quá cố đã trên 60 tuổi thì ban nhạc sẽ mặc áo đỏ, đầu đội nón lá. Người Hoa xem đây là lễ tang vui. Còn khi người mất dưới 60 tuổi thì đội nhạc sẽ mặc áo màu xám tro.
Thông thường khi trong gia đình có người mất, thì người Hoa sẽ treo đèn lồng có ghi họ tên của người chết để thông báo với mọi người.
Lễ động quan
Với người Hoa thì lễ động quan cho người mất rất quan trọng vì vậy mà giờ động quan sẽ phải được xem kỹ lưỡng. Trước khi rước linh cữu lên đường, người nhà sẽ phải làm lễ dâng rượu để các thần linh chứng giám.
Và đến giờ động quan thì sẽ có một người cầm sênh sẽ chỉ huy tất cả mọi việc từ việc đặt tay lên đòn gánh, nâng quan tài lên vai và đi theo đúng hiệu lệnh.
Khi linh cữu người chết được chuyển đi thì theo sau sẽ là con cháu, anh em, người thân trong gia đình. Sau đó là bạn bè thân hữu. Theo tục lệ trong đám tang người Hoa thì con trai cả sẽ cầm bát nhang, cây dong còn người con trai thứ sẽ cầm ảnh của người quá cố. Đặc biệt con cháu phải bò từ nhà ra đến xe tang để tỏ lòng hiếu thảo, kính lễ với người đã khuất.
Ngoài ra người Hoa còn có tục lệ rải vàng mã suốt dọc đường xe linh cữu đi. Theo như người Hoa thì vàng mã có ý nghĩa xua đuổi những hồn ma khác đến quấy rầy người chết, từ đó bảo vệ cho người chết được bình an trên đoạn đường đến suối vàng.
Lễ hạ huyệt – mở cửa mả và lễ cầu siêu
Người trong gia đình sẽ phải làm lễ tế thần thổ địa trước khi hạ huyệt. Đồ lễ bao gồm có nhang đèn, trái cây, hoa tươi và muối gạo. Sau khi làm lễ tế thần xong, người ta sẽ rắc các loại hạt đậu, khoai môn xuống huyệt rồi mới đặt áo quan xuống.
Lễ mở cửa mả sẽ diễn ra vào ngày thứ 3 sau khi tiến hành chôn cất. Vật phẩm để mở cửa mả gồm có nhang đèn, hương hoa. Lễ mở cửa mả trong đám tang người Hoa có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nó giống như một sự giải thoát linh hồn cho người chết khỏi hầm mộ dưới tầng sâu.
Người thân sẽ phải làm cơm cúng cho người đã mất đủ 100 ngày. Tuy nhiên, khi được 49 ngày thì gia đình sẽ đón tăng sư đến để tụng kinh cầu siêu sám hối cho người chết.
Việc sinh sống và làm việc trên đất Việt cũng giúp người Hoa tiếp thu được những yếu tố văn hóa mới, giảm bớt các thủ tục rườm rà, phức tạp trong lễ tang. Tuy nhiên dù có khác nhau ở mặt nghi thức, tục lệ nhưng đám tang của người Hoa hay người Việt cũng không thể thiếu được nhang đèn, hương và một số loại hoa tươi như cúc, huệ… Nếu bạn cần vòng hoa đi viếng đám tang thì hãy liên hệ ngay với Hoa Tươi Văn Nam để được hỗ trợ tốt nhất nhé.
