Để tìm hiểu về Chầu Cửu, mời độc giả đọc hết nội dung trong bài viết này.
Sự tích Chầu Chín Cửu Tỉnh
Theo sự tích dân gian, chầu Cửu vốn là tiên nữ trên Thiên Đình. Chầu bà giáng hạ tại đất Bỉm Sơn, Thanh Hóa làm phúc giúp dân. Sau khi thác hóa, trở thành vị Chầu Bà kề cận, biên chép sổ sách bên Cửu Trùng Thiên Cung Vạn Hoa Vương Mẫu. Khi thanh nhàn, chầu thường cùng bạn cát dạo chơi khắp nơi, giáng hiện tại đất Thanh.
Cũng có một quan niệm khác khẳng định rằng ngài là Thụy Hoa Công Chúa (hay một số sách nói là Chầu Quỳnh) ở trên thiên cung. Ngài xuống Đồi Ngang, Phố Cát và kề cận bên Mẫu Liễu Hạnh.
Về nguồn gốc danh hiệu Chầu Chín Cửu Tỉnh. Có tài liệu cho rằng vì ngài là người cai quản chín mạch nước giếng âm dương trên đất Thanh. Mà theo âm Hán “Cửu” là chín, “Tỉnh” là giếng. Nên Cửu Tỉnh cũng có nghĩa là chín giếng. Đó chính là ý nghĩa trong danh hiệu của chầu bà.
Dù vậy, đôi khi, người ta cũng gọi chầu là Chầu Cửu Đền Sòng. Bởi đôi khi chầu bà anh linh cũng giá ngự trong đền Sòng.
Đền thờ Chầu Cửu ở đâu?
Không có tài liệu nào ghi chép chính xác ngôi đền chính thờ chầu Cửu là ngôi đền nào. Vì coi là kề cận bên Mẫu nên Chầu bà thường được thờ chính tại những ngôi đền chính của Mẫu như đền Rồng, Thanh Hóa và Phủ Bóng, Nam Định. Ngoài ra, một số ngôi đền còn thờ chầu làm Chầu Thủ Đền coi giữ trong bản đền.
Tuy nhiên, tín thờ nhất, người dân vẫn coi đền Sòng Sơn ở Bỉm Sơn, Thanh Hóa mới là nơi thờ chính của chầu ngài. Bởi theo văn hầu Chầu Cửu:
“Chín mươi chín suối bao xa
Thỉnh mời Chầu Cửu bước ra ngự đồng
[…]
Đất Sòng Sơn giáng sinh Chầu Cửu
Núi Bách Thần đặt hiệu thần tiên
Cửu Tỉnh, Mẫu đã ban truyền
Quyền chầu cai quản khắp miền xứ Thanh”.
Giá hầu Đồng Chầu Chín Cửu Tỉnh
Chầu Chín Cửu Tỉnh thường khi giá ngự về đồng ở những ngôi đền chính thờ Chầu, ngoài ra còn ở một số đền còn thờ chầu làm Chầu Thủ Đền.
Khi hầu giá Chầu Chín Cửu Tỉnh, thanh đồng dâng chầu trang phục áo màu đỏ, cũng có một số nơi dâng chầu áo màu hồng, sau khi thỉnh chầu về khai quang rồi múa mồi, ban tài phát lộc cho thanh đồng, con nhang đệ tử cùng bách gia trăm họ.
Dâng lễ Chầu Cửu (Chín Cửu Tỉnh)
Chầu Chín Cửu Tỉnh anh linh, quyền phép. Con hương khi đến lễ trước cửa đền nhà ngài luôn thành kính vái lạy và dâng lễ những lễ vật hoa thơm, quả ngọt đẹp nhất. Một mâm lễ cúng chầu Cửu thường gồm một đĩa hoa, một đĩa quả nhiều loại quả, một cơi trầu, quả câu, nén hương, xôi thịt, cút rượu, giấy tiền và cánh sớ.
Bản văn Chầu Cửu
Dâng văn chầu Cửu xứ Thanh
Anh linh hiển hách quyền hành gần xa
Đồi Ngang hầu cận Mẫu Bà
Sòng Sơn – Phố Cát thực là trang nghiêm
Dung nghi tính hạnh thảo hiền
Khăn điều áo thắm dịu hiền thanh tân
Danh thơm truyền khắp xa gần
Chầu Cửu linh ứng tài thần linh thông
Thướt tha vẻ nguyệt bóng hồng
Ngày ngày phụng mệnh cửa công ra vào
Sòng Sơn, Chầu ngự ngôi cao
Đền thanh cảnh lịch ai nào dám đương
Đền thờ phong thủy là nhường
In đồ bát cảnh cát tường phong quang
Đền thờ lập ở bên đàng
Cây cao bóng mát trang hoàng uy nghi
Sơn son thếp bạc đan trì
Rồng bay phượng múa tức thì chầu lên
Dạo chơi các phủ các đền
Cây Đa phủ Bóng khi miền Nghệ An
Trên đền đẹp nhất hoa lan
Nhất thanh nhì sắc làm quan trong triều
Thành tâm lễ bái thỉnh kiều
Chân quỳ vai kiệu trước sau trình bày
Xe loan giá ngự đền đây
Hồng vân sáng tỏ tầng mây cửu trùng
Ngự ra vẻ đẹp lạ lùng
Cô hầu cô hạ tùy tùng khâm sai
Chân giận cánh phượng văn hài
Kim xa, mã não hoa tai hột cườm
Trang hoàng sạch sẽ tinh tươm
Hộp trầu phấn sáp lược gương bên mình
Lưng đeo túi gấm xinh xinh
Ba ngàn thế giới vạn hình ngự ra
Thiêng thay là phép Chầu Bà
Danh truyền Nam Việt gần xa tiếng đồn
Chầu nay phụng mệnh thiên tôn
Quản đền quản phủ sớm hôm chuyên cần
Ai mà hữu phúc hữu nhân
Chầu Bà Đệ Cửu có phần dành cho
Kẻ nào bụng dạ quanh co
Chầu Bà Đệ Cửu cho lo suốt ngày
Chầu Bà có phép thiêng thay
Không phải ai cũng thỉnh rày được đâu
Chầu bà phép thuật nhiệm màu
Ngự ra Chầu phán một câu rõ ràng
“Ta đây lịch sự đàng hoàng
Ngự đồng những chốn trang hoàng thanh cao
Những kẻ giả dối tầm phào
Ăn gian nói dối ta sao ngự về
Một khi cách trở giang khê
Thành tâm một dạ ta về chứng minh
Khó khăn trăm nối ngàn hình
Ta về giáng phúc điện đình chính nơi
Kể cho không phải thỉnh mời
Ta đây sẽ giúp mọi nơi mọi đường
Chỉ cần một nén tâm hương
Phụng sự Tiên Thánh từ đường quanh năm
Ngày tư cho chí ngày rằm
Các ghế vọng bái chữ “tâm” làm đầu
Không cần cầu đảo đâu đâu
Thiết tha khấn nguyện hữu cầu ắt linh
Ta nay có lệnh Thiên Đình
Phải về khải tấu tâu trình Mẫu vương”
Phán xong kíp giá lên đường
Trẻ già trai giá tỏ tường biết ra
Hôm nay con thỉnh chầu bà
Xin bà giá ngự điện tòa trang nghiêm
Ban cho vạn phúc muôn niên
Cửu nhà khang khái thiên niên thọ trường.
