Ông Chín Thượng Ngàn là một trong thập vị Quan Hoàng thuộc miền nhạc phủ.
Thần tích Ông Chín Thượng Ngàn
Tương truyền, sinh thời ông Chín Thượng Ngàn là một lương y, thường chu du khắp miền rừng núi để hái thuốc, chữa bệnh cứu người. Những vùng ông đi qua, ai có bệnh nan y khó chữa và cầu tới ông thì được ông giúp đỡ cứu chữa khỏi mà không lấy một đồng tiền công nào, cũng không cần những người này ghi nhớ để trả ơn. Sau này khi ông mất, người dân những vùng này nhớ ơn tôn kính lập đền thờ phụng ông.
Hầu giá Ông Chín Thượng Ngàn
Trong tín ngưỡng Tứ Phủ, Ông Hoàng Chín Thượng Ngàn thuộc Nhạc phủ, có nhiệm vụ cai quản miền rừng núi. Ông Hoàng Chín thượng ngàn là người dân tộc trên miền núi. Ông làm nghề hái thuốc cứu người và sau này khi hiển thánh thì người miền Nam hay hầu ông hơn cả.
Khi về đồng, lúc dâng nhang ông Chín Thượng Ngàn người ta dùng bản chầu văn các chúa các chầu để tế lễ.
Ông Chín Thượng Ngàn mang gùi, vai quàng dây leo, cởi áo dài đen, xắn quần lên bẹn, lưng đóng khố, tay cầm khèn hoặc con rắn làm từ rễ cây.
Khi cung văn chuyển qua điệu Thượng Ngàn, ông khom mình thổi kèn theo nhạc, sau đó nhồi thuốc vào tẩu để hút và cho thuốc người khai bệnh.
Giá đồng ông Chín Thượng Ngàn thường diễn ra rất lâu, có khi suốt buổi cúng để cứu nhân độ thế.
Thờ phụng Ông Chín Thượng Ngàn
Ngày nay, ông Chín Thượng Ngàn thường được người dân các tỉnh miền Nam thờ phụng.
Bản văn Ông Chín Thượng Ngàn
Từ buôn làng đến bản trong
Có Ông Chín Thượng ngự đồng lên chơi
Hôm nay Ông Chín giáng trần
Mang còng đi đón biết bao thanh đồng
Đi đâu mà thấy thật đồng
Châu Pha rừng là đầy voi heo hùng
Cây um thùm cây hoa lá
Dậy người cô xô xuốt đời lô nhố
Ông Chín mang gùi mang khố
Khi vui rừng bít khi vui rừng hoa
Về đồng giáng phúc lưu ân
Lộc xa lộc gần Ông xẽ ban cho
Cầu gẫy còn đò hiến cạn còn sông
Ai lên Mạn Ngược Sông Hồng
Nghe trăng tiếng hát tay hồng thường du
Hát dậy đồi núi hoang du
Làng khăy làng khíp Phố Lu Bảo Hà
Đường mòn vắng bóng người qua
Y ơ y chợp Ỷ La Hổ Gầm
Kha mi kha lộc kha săm
Vắng nghe gió hú đêm rầm Sa Ba
Sa Ba thung lũng sương mờ
Cảnh vắng gió hú ví hú gió gào
Người Tày người Thổ người Dao
Gập ghềnh trên ngàn quán thấp đồi cao
Gọi gieo ào ào gío rơi
Gọi chim bay lượn giữa rời
Gọi cá dưới nước đua bơi vẫy vùng
Về đồng đếm bước thung dung
Rau xanh lắm mật hương hừng lúa ngô
Người Tày người Thổ lô lô
Đàn cung nức nảo bên bờ Trường Giang
Người Nùng người Thái người Chàm
Lú âm dìu dặt xa đưa tiếng còng
Người Mèo người Mán bên sông
Tiếng còng vang dậy rừng xâu
Buồng xa thấp thoáng đục mầu sương lam
Ông Chín vai mang gùi nặng
Vì đã quen rồi mưa nắng sơn khê
Rừng xanh sớm tối đi về
Sưa đồi trên mà nắng kề tóc mai
Liền tay gió bay tà áo
Mặc mưa bùn dong bão có xá chi
Xa xa thác đổ ầm ỳ
Sơn lâm hùng vĩ kém gì Thiên Thai
Đắm say điệu kèn cước bước
Êm đêm nhịp bước gieo ca
Dừng chân mén cay thông già
Nhìn nay trăm trăm bước qua lên đồi.
