Sự tích Quan Hoàng Bắc Quốc - Ông Hoàng Bát Quốc

☰ MỤC LỤC BÀI VIẾT

Quan Hoàng Bắc Quốc còn được gọi là Ông Hoàng Bát Quốc, ngài được cho là người Tống Trung Quốc. Tuy vậy nhưng ngài lại là người có công lãnh đạo quân đội chống giặc Thanh xâm lược từ phía Bắc tràn xuống bảo vệ trấn Bảo Hà, Lào Cai.

Đền thờ bát ngát bao la
Thỉnh mời Quan Bát Quốc ngà lục châu
Quản cai Thổ Mán sơn đầu
Sai quân đôn bộ đông hầu dạo chơi

Sự tích Quan Hoàng Bát Quốc

Quan Hoàng Bắc Quốc hay còn gọi là Ông Hoàng Bát Quốc theo dân gian còn lưu truyền lại, ngài là tướng người Tống gốc Trung Quốc quy thuận nước ta. Với công lãnh đạo quân đội chống giặc Thanh xâm lược từ phía Bắc tràn sang bảo vệ trấn cảnh Bảo Hà, Lào Cai.

Theo các bản văn còn lưu truyền đến ngày nay về Quan Hoàng Bắc Quốc thì ngài là người có công với đất Việt. Vốn là tướng nhà Minh khi bị nhà Thanh lật đổ nhà Minh, ngài không thể chống cự được sức mạnh của quân Thanh nên đã phải chạy sang đất Nam Việt nước ta. Khi nhà Thanh lên ngôi ngài theo phong trào “ phản Thanh phục Minh” chống lại nhà Thanh. Ngài lại sang quy thuận Nam Việt giúp Nam Việt đánh bại các cuộc chiến xâm lược nước ta của nhà Thanh trên miền biên ải đất Bảo Hà, Lào Cai.

Khi thanh bình ngài lại dạy dân trồng hoa màu và nuôi gia súc tăng gia sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân, cho đến khi thác hóa và âm phù dương trợ, ngài được nhân dân tôn kính phụng thờ cho người dân làm ăn buôn bán.

Một tích khác thì cho rằng Quan Hoàng Bắc Quốc là một thầy thuốc giỏi gốc Trung Hoa, ngài tinh thông các vị thuốc bắc thuốc nam, nên có công lao mang thuốc và chế thuốc giúp dân khắp miền Suối Mỡ, Bắc Lạng, nên được nhân dân tại đây phụng thờ, đến ngày nay vẫn còn 2 cây thuốc được lưu giữ tại đền được coi là vật chính để dân làng tưởng nhớ tới công lao của ông năm xưa.

Hiện nay vẫn còn ý kiến trái chiều về việc công nhận Quan Hoàng Bắc Quốc là vị thần có thuộc hệ thống Tứ Phủ hay không. Tuy ông có công với Việt Nam nhưng ông lại là người gốc Trung Quốc, chỉ nên thờ ông như một vị Thần bản cảnh chứ không nên thờ ngang vai với Tứ Phủ Thánh Hoàng. Mặc dù vậy theo nhiều đóng góp ý kiến, việc đưa Quan Hoàng Bắc Quốc vào Hệ thống thần linh Tứ Phủ là hợp lý, bởi vì:

Dù ngài mang gốc là Trung Hoa, là trường hợp tương đồng với Tứ Vị Vua Bà nhà Tống đã có công với đất Việt nên được thờ cúng tại Việt Nam. Điều này thể hiện được đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” không phân biệt xuất thân, gia thế. Điều này phù hợp với đạo lý dân tộc.

Do tính chất rộng lớn, các vị thần Tứ Phủ được phân chia, sắp xếp sao cho đủ để đại diện cho các vị thánh khác tại khắp mọi nơi, mọi vùng miền trên đất nước. Quan Hoàng Bắc Quốc sẽ là một trong những vị thần đại diện cho việc “tuy không xuất thân là người Việt, nhưng họ đều có công âm phù cho dân nước Việt”.

Hầu giá Quan Hoàng Bắc Quốc

Quan Hoàng Bắc Quốc thường hay giá ngự về đồng, khi ngự về đồng ngài mặc áo vét kiểu Tàu, áo dài Tàu (áo sườn xám) và buộc tóc kiểu Nhà Thanh.

Sau khi dâng hương làm lễ khai cuông, ngài múa quạt, ngâm thơ Tàu và uống trà, đôi khi ngài lại nói tiếng Quảng Đông và hoặc tiếng Quan Thoại.

Đền thờ Quan Hoàng Bắc Quốc

Đền Quan Hoàng Bắc Quốc nằm tại khu di tích Suối Mỡ, thuộc thôn Dùm xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam ,Bắc Giang (nơi cũng thờ Mẫu Thượng Ngàn) nơi có dòng thác Suối Mỡ nổi tiếng.

Theo lời kể của người dân, trước kia đền Quan Hoàng Bắc Quốc chỉ là ngôi miếu nhỏ giữa rừng núi âm u. Thời gian trôi đi, nhân dân đã cùng nhau hưng công xây dựng lại ngôi đền trên nền ngôi miếu cũ. Ngôi đền hiện nay khang trang và đẹp hơn xưa rất nhiều. Với lối kiến trúc 9 gian kiểu chữ đinh, với gian chính cung bên trong đền đặt tượng thờ Quan Hoàng Bắc Quốc.

Ngoài ra, tại các gian khác đền cũng đặt tượng thờ các vị thần linh khác trong hệ thống thần linh Tứ Phủ như Ngọc Hoàng Thượng Đế, Tam Tòa Thánh Mẫu, Ngũ Vị tôn quan, Cung Sơn Trang, Quan Hoàng Bảy, Quan Hoàng Mười, …