Ngôi miếu được người dân hết lòng hương khói và thờ phụng vì không những là ngôi miếu thiêng mà còn gắn với giai thoại những ngày đầu kháng chiến của quân Tây Sơn.
Sự tích Miếu Xà Thần
Theo đó đoàn quân của vua Quang Trung khi tiến quân về đồng bằng thì có một con mãng xà miệng há to đỏ như máu chặn đoàn quân. Nghe tiền quân phi báo, vua Quang Trung đến khấn rằng nếu cho quân ta đi đánh giặc thắng thì xin cà thần cho lui để quân tiến lên. Rắn nghe nói đã quay đầu bỏ đi. Vua Quang Trung lại cho đoàn quân tiếp tục tiến lên. Đi được một đoạn lại thấy rắn thần ngậm một thanh long đao cán màu đen tuyền trao cho vua. Khi đó, vua Quang Trung cầm cây long đao làm lễ thượng cờ cạnh cây ké rồi xuất quân. Mỗi khi ra trận, vua thường dùng cây long đao này và người đời cho đó là long đao của mãng xà dâng cho. Về sau khi thắng trận giòn giã, vua cho người xây miếu xà thần. Vùng Tây Sơn về đây gọi cây ké treo cờ ngày đó là “cây ké phất cờ” còn miếu nằm phía tây cách cây ké gần 1km.
Một số cụ già cho biết, khi xây miếu vua có cho sắc phong hẳn hoi. Có điều khi vua Gia Long lên ngôi, dân làng buộc phải đốt hết toàn bộ sắc phong này đi và gọi là miếu bà thay vì miếu bà để tránh quân Nguyễn trả thù quân Tây Sơn mà phá hủy miếu và làm hại dân làng. Sau này, lính Mỹ khi chiếm Sài Gòn để mở đường đã ủi mất cây ké phất cờ và miếu xà. Sau này người dân hưng công mới phục dựng lại.
Như vậy, truyền thuyết Miếu Xà có liên quan đến nhà Tây Sơn, đại thể có hai truyền thuyết: Một là trong lễ xuất quân đầu tiên, có một con rắn to từ trên cây lao xuống, chặn đường, Nguyễn Nhạc liền tuốt gươm chém chết, lấy máu tế cờ. Một truyền thuyết Xà thần dâng Long đao cho Nguyễn Huệ như đã dẫn trên.
Phải chăng, bia khắc tại di tích Miếu Xà (xã Song An- thị xã An Khê) nên mang nội dung: “Tương truyền là nơi Hoàng đế Quang Trung– Nguyễn Huệ cho lập miếu thờ Xà thần, để tưởng nhớ công ơn của thần rắn đã phù trợ, dâng thanh Ô Long đao khi Nguyễn Huệ đưa quân rời căn cứ, mở đầu nghiệp lớn của Vương triều Tây Sơn”.
Ngày Lễ Xà Thần
Hằng năm cứ đến ngày 20 tháng 2 âm lịch dân vùng Thượng An 2 xã Song An lại góp tiền làm lễ cúng xà rất long trọng. Một phần để tưởng nhớ vị anh hùng áo vải Quang Trung lẫm liệt năm nào, phần khác cầu cho xà thần ban tài ban lộc, phù hộ cho muôn dân trăm họ được bình an, ấm no, hạnh phúc.
