Lịch La Mã
Lịch La Mã là loại lịch được người La Mã cổ đại sử dụng để đo thời gian. Đó là lịch âm, nghĩa là nó dựa trên các chu kỳ của mặt trăng, với mỗi tháng bắt đầu vào ngày trăng non. Lịch La Mã ban đầu được cho là đã được giới thiệu bởi Romulus, người sáng lập huyền thoại của Rome, vào thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên.
Lịch La Mã ban đầu bao gồm 10 tháng, với năm bắt đầu từ tháng Ba và kết thúc vào tháng Mười Hai. Các tháng được đặt tên là Martius, Aprilis, Maius, Junius, Quintilis, Sextilis, September, October, November, và December. Quintilis sau đó được đổi tên thành July để vinh danh Julius Caesar, và Sextilis được đổi tên thành August để vinh danh Augustus Caesar.
Lịch La Mã sau đó đã được cải cách vào thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên bằng cách thêm hai tháng, Januarius (tháng 1) và Februarius (tháng 2), và giới thiệu năm nhuận. Lịch sau đó là sự kết hợp giữa các yếu tố mặt trăng và mặt trời, với một năm bao gồm 355 hoặc 356 ngày, được chia thành 12 tháng, thỉnh thoảng xen kẽ một tháng để giữ cho lịch đồng bộ với năm mặt trời.
Bất chấp những cải cách, lịch La Mã vẫn có những điểm không chính xác, và đến thời Julius Caesar, lịch đã lệch với các mùa khoảng 3 tháng. Để giải quyết vấn đề này, Julius Caesar đã cải cách lịch vào năm 46 trước Công nguyên bằng cách thêm một ngày vào tháng Hai cứ sau bốn năm (năm nhuận) và bằng cách điều chỉnh độ dài của một số tháng. Lịch Julian kết quả là tiền thân của lịch Gregorian hiện đại, hiện được sử dụng rộng rãi trên khắp thế giới.
Lịch Julian
Lịch Julian dựa trên lịch La Mã cổ đại, có mười tháng và một năm gồm 304 ngày. Các giai đoạn của mặt trăng xác định năm dương lịch, dẫn đến một năm ngắn hơn khoảng mười ngày so với năm mặt trời.
Lịch Julian là một cải cách lớn của lịch La Mã. Nó được thiết kế theo lịch mặt trời, với một năm bao gồm 365 ngày và một ngày bổ sung được thêm vào mỗi năm thứ tư (năm nhuận) để chiếm thêm một ngày trong năm dương lịch. Năm nhuận có 366 ngày, với ngày 29 tháng 2 được thêm vào như một ngày phụ.
Hệ thống năm nhuận của lịch Julian dựa trên một quy tắc đơn giản. Năm nào chia hết cho 4 là năm nhuận. Điều này có nghĩa là một năm Julian trung bình dài 365,25 ngày, rất gần với độ dài thực tế của một năm mặt trời, xấp xỉ 365,2422 ngày.
Tuy nhiên, lịch Julian có một lỗi nhỏ trong việc tính toán năm nhuận. Nó thêm một ngày nhuận cứ sau bốn năm, điều này hơi quá thường xuyên. Điều này dẫn đến việc năm dương lịch dài hơn một chút so với năm mặt trời, khiến lịch chậm trôi không đồng bộ với các mùa. Đến thế kỷ 16, sai số đã tích lũy đến mức điểm xuân phân, trước đây diễn ra vào ngày 21 tháng 3, giờ lại diễn ra vào ngày 11 tháng 3.
Để giải quyết vấn đề này, Giáo hoàng Grêgôriô XIII đã giới thiệu lịch Gregorian vào năm 1582. Lịch Gregorian đã thực hiện một sự điều chỉnh nhỏ đối với hệ thống năm nhuận của lịch Julian bằng cách bỏ qua năm nhuận đối với những năm thế kỷ không chia hết cho 400. Sự điều chỉnh này đã làm giảm độ dài của một năm năm trung bình là 365,2425 ngày, đưa năm dương lịch gần hơn với độ dài thực tế của một năm dương lịch.
Mặc dù đã được thay thế bằng lịch Gregorian, lịch Julian vẫn tiếp tục được sử dụng ở một số vùng của Châu Âu và những nơi khác cho đến tận thế kỷ 20. Một số nhà thờ Chính thống giáo phương Đông vẫn sử dụng nó cho các ngày lễ tôn giáo, chẳng hạn như Giáng sinh và Lễ Phục sinh, được tổ chức vào những ngày khác với ở thế giới phương Tây.
Lịch Gregorian
Lịch Gregorian (tiếng Anh: Gregorian calendar) hay còn gọi là Lịch Gregory là lịch mặt trời được sử dụng để đo thời gian và theo dõi ngày tháng. Nó được giới thiệu bởi Giáo hoàng Gregory XIII vào năm 1582, như một cải cách của lịch Julian đã được sử dụng từ thời La Mã cổ đại. Động lực của cuộc cải cách là để sửa sai lệch đã tích lũy trong lịch Julian do lỗi về độ dài của năm dương lịch.
Lịch Gregory bao gồm 365 ngày trong năm thường và 366 ngày trong năm nhuận. Năm nhuận xảy ra bốn năm một lần, ngoại trừ những năm chia hết cho 100 nhưng không chia hết cho 400. Ví dụ: năm 1900 không phải là năm nhuận, nhưng năm 2000 thì có. Quy tắc năm nhuận được thiết kế để giữ cho năm dương lịch được đồng bộ hóa với năm thiên văn, là thời gian cần thiết để Trái đất hoàn thành một quỹ đạo quanh mặt trời.
Các tháng trong lịch Gregorian có độ dài khác nhau, với tháng 2 có 28 ngày trong năm thường và 29 ngày trong năm nhuận. Các tháng khác có 30 hoặc 31 ngày, ngoại trừ tháng Hai. Tên của các tháng là tháng một, tháng hai, tháng ba, tháng tư, tháng năm, tháng sáu, tháng bảy, tháng tám, tháng chín, tháng mười, tháng mười một và tháng mười hai.
Lịch Gregorian là hệ thống lịch được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới hiện nay và được hầu hết các quốc gia sử dụng cho các mục đích dân sự và quốc tế. Tuy nhiên, một số cộng đồng tôn giáo và văn hóa vẫn sử dụng các hệ thống lịch khác, chẳng hạn như lịch Hijri của đạo Hồi và lịch Do Thái.
Lịch Gregorian ban đầu được áp dụng bởi một số quốc gia Công giáo ở châu Âu, nhưng nó dần dần lan sang các khu vực khác trên thế giới thông qua thuộc địa và thương mại. Nó đã thay thế lịch Julian ở hầu hết các quốc gia Công giáo vào cuối thế kỷ 16 và dần dần được các quốc gia theo đạo Tin lành và Chính thống giáo áp dụng trong vài thế kỷ tiếp theo.
Việc áp dụng lịch Gregorian không phải là ngay lập tức ở tất cả các quốc gia và một số quốc gia chống lại sự thay đổi vì lý do chính trị hoặc tôn giáo. Ví dụ, Vương quốc Anh và các thuộc địa của nó đã không áp dụng lịch Gregorian cho đến năm 1752, khi lịch này đi trước 11 ngày so với năm thiên văn. Để khắc phục sự khác biệt, chính phủ Anh tuyên bố rằng ngày sau ngày 2 tháng 9 năm 1752 sẽ là ngày 14 tháng 9 năm 1752.
Lịch Gregorian đã được sử dụng rộng rãi trong gần 500 năm, nhưng nó không hoàn hảo và có một số hạn chế. Một trong những hạn chế là nó giả định rằng độ dài của năm mặt trời chính xác là 365,2425 ngày, trong khi trên thực tế, nó ngắn hơn một chút. Điều này có nghĩa là lịch trôi theo thời gian và yêu cầu điều chỉnh định kỳ để luôn đồng bộ với năm thiên văn. Cách điều chỉnh phổ biến nhất là thêm giây nhuận, được thêm vào phút cuối của ngày 30 tháng 6 hoặc ngày 31 tháng 12 khi cần thiết.
Bất chấp những hạn chế của nó, lịch Gregorian vẫn là một công cụ quan trọng để tổ chức các hoạt động và sự kiện của con người, chẳng hạn như ngày lễ, sinh nhật và ngày kỷ niệm. Nó cũng đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao tiếp và thương mại toàn cầu bằng cách cung cấp một khung tham chiếu chung cho việc chấm công và hẹn hò.
