Trong Luận Đại Trí độ dạy rằng: “Trong tất cả các tội ác, tội sát sinh là nặng nhất. Trong tất cả các công đức, không giết hại là công đức lớn nhất.”
Phóng sinh là gì?
Thế nào gọi là phóng sinh? Phóng sinh tức là nhìn thấy các loại chúng sinh có mạng sống đang bị bắt nhốt, giam cầm, sắp sửa bị giết hại, kinh hoàng lúng túng, mạng sống trong phút giây nguy ngập, liền phát lòng từ bi tìm cách cứu chuộc. Như vậy tức là hành vi giải thoát, phóng thích, cứu lấy mạng sống”.
Đạo Phật được xây dựng trên nền tảng từ bi và trí tuệ. Từ bi và trí tuệ là là hai chủng tử sinh ra Phật. Trong bộ Đại trí độ luận quyển 27 của ngài Long Thọ có nói: “Từ bi là căn bản của đạo Phật.” Do vậy, chất liệu “từ bi” không thể thiếu trong giáo lý đạo Phật. Từ bi là do hai chữ “Từ” và “Bi” ghép chung lại. Đức Phật dạy: “Từ năng dữ nhứt thiết chúng sinh chi lạc; Bi năng bạt nhứt thiết chúng sinh chi khổ”. “Từ” là lòng yêu thương, thường đem vui cho tất cả chúng sinh. “Bi” là lòng thương xót, thương dứt trừ đau khổ cho hết thảy chúng sinh. Từ bi là tình thương hoàn toàn vị tha không vị kỷ. Từ bi là một lòng thương rộng lớn vô biên, nó khiến người ta vận dụng tất cả mọi khả năng, phương tiện để làm cho mọi người, mọi vật thoát khổ được vui.
Trong kinh Từ bi, Đức Phật dạy:
“Mong tất cả những ai
Hữu tình có mạng sống
Kẻ yếu hay kẻ mạnh
Không bỏ sót một ai
Kẻ dài hay kẻ lớn
Trung, thấp loài lớn, nhỏ
Loài được thấy, không thấy
Loài sống xa, không xa
Các loài hiện đang sống
Các loài sẽ được sinh
Sống hạnh phúc an lạc…”
Đây là lời nguyện ước đừng loài nào sát hại loài nào, đừng ai coi nhẹ tính mạng của ai, đừng ai vì giận hờn và ác tâm mà mong cho ai đau khổ và khốn đốn.
Đạo Phật nói về công đức của phóng sinh
Trong vô số pháp môn mà Đức Phật đã chỉ dạy, chỉ có phương pháp phóng sinh là dễ thực hành nhất để trưởng dưỡng lòng từ bi của chúng ta. Trong Luận Đại Trí độ dạy rằng: “Trong tất cả các tội ác, tội sát sinh là nặng nhất. Trong tất cả các công đức, không giết hại là công đức lớn nhất.”
Phóng sinh có mười công đức như sau:
1. Không có nạn đao binh, tránh được tai họa chiến tranh tàn sát;
2. Sống lâu, mạnh khỏe, ít bệnh;
3. Tránh được thiên tai, dịch họa không gặp các tai nạn;
4. Con cháu đông đúc, đời đời hưng thạnh nối dõi không ngừng;
5. Chỗ mong cầu được toại nguyện;
6. Công việc làm ăn phát triển hưng thạnh gặp nhiều thuận lợi;
7. Hợp lòng trời, thuận tánh Phật, loài vật cảm ơn, chư Phật hoan hỷ;
8. Giải trừ oán hận, các đều ác tiêu diệt, không có lo buồn sầu não;
9. Vui hưởng an lành, quanh năm đều được an ổn;
10. Tái sinh về cõi trời hưởng phước vô cùng, nếu có tu Tịnh Độ thì được vãng sinh về thế giới Tây Phương Cực Lạc.
Kinh Dược Sư Lưu Ly bổn nguyện công đức dạy rằng:“Cứu thả các sinh mạng được tiêu trừ bệnh tật, thoát khỏi các tai nạn.” Người phóng sinh tu phước, cứu giúp muôn loài thoát khỏi khổ ách thì bản thân không gặp các tai nạn.
Pháp sư Viên Nhân cũng dạy rằng: “Tật bịnh, ung thư, tai nạn… sở dĩ có thể bất hạnh sinh ra là duyên nơi nghiệp giết hại trước kia chúng ta đã tạo nên mà chiêu cảm lấy quả báo này. Phương thức giải quyết chính là phóng sinh. Nhờ vào việc bỏ tiền, bỏ sức để cứu mạng phóng sinh nên có thể đền trả vô số món nợ sát sinh trước kia mà chúng ta đã thiếu. Điều quý báu nhất của mỗi chúng sinh đều là mạng sống. Giết hại chúng thì chúng oán hận nhất, oan cừu kết sâu nhất, cho nên nói nghiệp giết hại là nặng nhất. Ngược lại, cứu sống được chúng thì chúng cảm kích nhất, tạo được nhiều phước thiện nhất, cho nên nói công đức phóng sinh là đệ nhất. Những ai phê phán, hủy báng việc phóng sinh, hoặc cản trở nghi ngờ việc phóng sinh cần phải lưu ý. Vì cản trở người phóng sinh thì cũng giống như sát sinh, khiến cho hàng ngàn hàng vạn sinh mạng không được giải cứu, phải hàm oan mà chết. Tội lỗi đó thật là vô lượng vô biên. Nhất định phải gấp rút sám hối, sửa lỗi, nếu không thì khổ hình nơi địa ngục nhất định không tránh khỏi.”
Tầm quan trọng của phóng sinh
Tất cả mọi loài chúng sinh đều ham sống sợ chết, không có gì quý hơn sinh mạng của mỗi chúng sinh. Chúng ta phóng sinh tức là trực tiếp giải cứu sinh mạng cho chúng sinh, vì giải cứu sinh mạng cho chúng sinh tức là giúp chúng sinh giữ lại được cái giá trị cao cả nhất, đáng trân quý nhất. Đức Phật dạy: “Nhất thiết chúng sinh giai hữu Phật tánh”. Chỉ vì nhân quả tội báo trong quá khứ mà nay thọ thân làm súc sinh, khi ác nghiệp tiêu trừ thì chúng có thể chứng thành quả Phật. Do vậy, khi thực hiện việc phóng sinh, chúng ta giúp chúng sinh thoát khỏi sự sợ hãi, sự oán hận khi cận tử nghiệp đến để sống tự do, an vui, có nghĩa là đã cứu được “Huệ mạng” của chúng sinh hay nói cách khác là cứu được một vị Phật trong tương lai.
Kinh Chánh pháp niệm có dạy: “Tạo một ngôi chùa chẳng bằng cứu một sinh mạng.” Công đức phóng sinh rất là thù thắng, bất khả tư nghị. Cho nên hiện nay, thực hành phóng sinh được phổ biến rất nhiều trong đời sống tu tập của người Phật tử. Nhưng thực hành phóng sinh như thế nào mới có lợi ích, mới đúng chánh pháp?
Ta thường thấy một số Phật tử mua chim, cá để phóng sinh. Nhưng họ không thả liền mà đem vô chùa chờ quý thầy làm lễ chú nguyện rồi mới thả. Có đôi khi quý thầy bận việc không làm lễ liền thì nhốt trong lồng qua đêm hay đến ngày hôm sau, đợi đến khi làm lễ thì mới thả. Hay trong những lễ lớn hay những dịp cầu an đầu năm hay cầu siêu, chúng ta thấy một số Phật tử gọi điện thoại đến chỗ bán chim, bán cá, bán lươn phóng sinh để đặt số lượng mua để phóng sinh. Hay có trường hợp thay vì mua 5 kg cá lớn thì người ta khăng khăng lấy số tiền đó để mua cho được 20kg cá nhỏ để phóng sinh và nghĩ rằng với số lượng phóng sinh càng nhiều thì công đức càng lớn. Thử hỏi phóng sinh như vậy có đúng không? Suy nghĩ như vậy có đúng chánh pháp không?…
Phóng sinh như thế nào cho đúng?
Chúng ta cần phải hiểu rằng, phóng sinh xuất phát từ lòng từ bi, lòng từ tâm, thương xót khi gặp một con vật bị nạn, mình ra tay cứu thoát, hoặc nhìn thấy một hoặc nhiều con vật sắp bị giết, mình bỏ tiền ra mua để cứu sống chúng. Nhưng hành động rất tốt và rất đẹp của việc phóng sinh mà thực hiện không đúng cách thì không đem lại hiệu quả, dẫn đến mê tín, thậm chí còn bị tội báo. Như vậy, để việc phóng sinh có ý nghĩa và đúng pháp, chúng ta cần lưu ý những điều sau:
– Phóng sinh phải phát xuất từ lòng từ bi, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ tật bệnh, cầu siêu…). Vì nếu không như vậy, việc phóng sinh tuy có tốt, nhưng công đức và phước báu chỉ là hữu lậu nhân thiên.
– Phóng sinh bằng cái tâm, chẳng cần được ai biết đến, chứ đừng theo phong trào, chạy theo chữ danh, muốn cho mọi người thấy để khen ngợi, để được tiếng tăm. Tâm từ bi mà không khởi sinh thì còn nói gì đến chuyện trưởng dưỡng.
– Phóng sinh là tự do, không phân biệt số lượng ít nhiều, lớn nhỏ, mắc rẻ, không chọn mua con này hay con kia để phóng sinh, vì chúng sinh đều bình đẳng cho nên đối tượng phóng sinh bao gồm tất cả chúng sinh, không chọn ngày giờ tốt xấu, không nên chờ dịp này hay dịp khác,…. Nên khi ta phát tâm thì liền thực hiện, tùy vào khả năng từ một, hai con đến muôn ngàn con phải lập tức cứu thoát chúng. Quan trọng là sự thành tâm, lòng từ bi của người phóng sinh chứ không phải là số lượng sinh vật được phóng sinh.
-Sau khi mua con vật để phóng sinh thì thả ngay càng nhanh càng tốt để chúng trở về môi trường sống tự nhiên, tự do thoải mái. Không nên chờ quý thầy chú nguyện rồi mới phóng sinh vì chúng ta phóng sinh từ lòng từ bi thì không thể nào nhẫn tâm nhìn thấy cảnh tượng “cá chậu, chim lồng”, tránh cho chúng phải chịu kéo dài nỗi khổ sợ hãi, ngột ngạt, tù túng vì bị giam cầm; có khi chúng phải mất mạng trước khi được ta phóng thích.
– Khi phóng sinh tránh trường hợp đặt hàng trước vì khi chúng ta đặt hàng thì người bán sẽ truy bắt các con vật và nhốt chúng vào lồng hay chậu để chờ tới ngày giao. Điều này khiến các con vật đang sống trong môi trường tự nhiên tự do, có thể bị thương, bị đói, bị chết do bị giăng bắt. Cần tránh trường hợp mình tạo nghiệp tốt mà đẩy người khác phạm vào nghiệp ác. Ngoài ra, chúng ta không nên mua chim phóng sinh hoặc các loài vật được mang đến bán trong chùa. Vì việc làm này vô tình tiếp tay cho những người ác tâm, lợi dụng lòng từ của Phật tử, chuyên đánh bắt một vài loại chim (sẻ, én) để phục vụ cho phóng sinh.
– Khi phóng sinh cần quan tâm đến môi trường sống của nó, thả chúng về đúng môi trường sống tự nhiên của nó, không nên mua cá nước ngọt mà thả ở nước lợ, không thả vào môi trường khó sinh tồn hay làm hại các sinh vật khác…
– Khi phóng sinh cần thực hiện âm thầm, chọn nơi vắng vẻ càng tốt, vì pháp sự này không nên kích thích lòng tham của những người săn bắt, tạo thêm nghiệp chướng cho họ mà chính chúng ta cũng bị giảm phần công đức.
– Phóng sinh là cơ hội để con vật có điều kiện quy y Tam Bảo và sám hối nghiệp chướng, khuyến phát tâm Bồ đề cho các loài hữu tình đó, nhờ công đức Quy y Tam bảo mà khi hết duyên mang thân súc sinh thì những loài hữu tình này sẽ được tái sinh lên cảnh giới cao hơn, được gặp Phật, nghe Pháp, giải thoát giác ngộ, tự độ cho bản thân và chúng sinh. Do đó, trong nghi thức phóng sinh có lễ quy y, sám hối cho chúng sinh, phát nguyện kết duyên lành với các chúng sinh đó, nguyện đời đời kiếp kiếp sinh ra được thân cận, làm quyến thuộc Bồ đề, cùng tu thành Phật đạo trước khi phóng sinh.
Tóm lại, người học Phật tăng trưởng lòng từ bi là điều rất cần thiết nhưng từ bi phải có trí tuệ. Để thực hiện việc phóng sinh có ý nghĩa và đúng pháp thì người phóng sinh cần có thực tâm và thực lòng, vận dụng tâm đại từ đại bi. Khi phóng sinh, chúng ta đi ra chợ, nơi bán các loài vật sẽ bị giết để làm thực phẩm cho con người (không có mục đích phục vụ cho việc phóng sinh). Khi đi mua không nên lặp lại nhiều lần ở một địa điểm và không có tính chất định kỳ để người bán không có sự chuẩn bị trước. Chúng ta gặp con gì thì mua con đó, không đặt trước, không phân biệt nhiều hay ít, lớn hay nhỏ mà chỉ tùy tâm và thành tâm. Sau đó cần chuẩn bị dụng cụ và chọn vị trí phù hợp để vận chuyển chúng đến nơi sẽ phóng sinh, cần tránh trường hợp thùng chứa quá nhỏ và vị trí quá xa. Trước khi phóng sinh, chúng ta nhiếp tâm chú nguyện đơn giản để khuyến phát tâm Bồ đề và để cho chúng gieo duyên lành với Phật Pháp: “Nam mô A Di Đà Phật (3 lần). Hôm nay, tôi gặp quý vị là có nhân duyên với nhau, nguyện nhiều đời làm quyến thuộc Bồ Đề, xin quý vị sám hối nghiệp chướng và quy y Tam Bảo.” Sau đó đọc tiếp:” Chúng sinh xưa nay tạo ác nghiệp, đều do ba độc tham sân si, từ thân miệng ý mà sinh ra, nay đối trước Phật cầu sám hối. Nam mô Cầu sám hối bồ tát (3 lần). Chúng sinh quy y Phật, chúng sinh quy y Pháp, chúng sinh quy y Tăng. Chúng sinh quy y Phật không đọa địa ngục. Chúng sinh quy y Pháp không đọa ngạ quỷ. Chúng sinh quy y Tăng không đọa súc sinh (3 lần). Nguyện đem công đức này, hướng về khắp tất cả, đệ tử và chúng sinh, đều trọn thành Phật đạo”.
Bên cạnh đó, có một số người cho rằng: “Người ta có tiền thì mới có điều kiện để mua các loài vật để phóng sinh, còn tôi cơm không đủ ăn thì dù có muốn phóng sinh cũng không thể thực hiện được”. Nghĩ như vậy là chưa hiểu về giáo lý đạo Phật. Trong đạo Phật, có ba cách để thực hiện các hạnh lành như phóng sinh, bố thí, cúng dường, ấn tống kinh sách, …Đó là: tự mình trực tiếp làm, hoặc thấy người khác làm sinh tâm vui mừng (tùy hỷ công đức), hoặc khuyến khích người khác làm thì cũng đều có công đức. Hòa Thượng thượng Trí hạ Tịnh dạy: “Trong Mười Đại Nguyện Vương của Bồ Tát Phổ Hiền, điều nguyện thứ năm là “Tùy hỷ công đức” dễ thực hành lắm, lấy công đức của người làm công đức của mình. Đây là Pháp tu thong thả nhẹ nhàng. Đối với các việc lành của người, chúng ta không vui mừng lại còn ngăn cản chê trách thì tổn phước. Còn tùy hỷ (vui mừng theo) thì Phước đức tăng thêm…”.
Ngoài ra, trong cuộc sống hằng ngày, khi thấy đàn kiến bị ngập nước, thấy con giun nằm chỗ đất khô, thấy con ốc bò trên đường đi, thấy tổ chim non bị rớt, thấy các loài chim, loài thú bị mắc nạn, … chúng ta lập tức tìm cách giải thoát cho chúng, đưa chúng về môi trường sống tự nhiên. Những việc làm đơn giản này cũng là thực hành hạnh phóng sinh.
Hơn thế nữa, để thực hành hạnh phóng sinh một cách rốt ráo thì chúng ta cần phải phát nguyện ăn chay. Phóng sinh và ăn chay có liên hệ mật thiết và hỗ trợ nhau. Ăn chay cũng giúp giảm bớt số lượng chúng sinh bị bắt, bị giết để làm thực phẩm, cũng góp phần trưởng dưỡng lòng từ bi. Nếu chúng ta chỉ phóng sinh mà không ăn chay thì nghiệp sát vẫn không dứt.
Giáo lý Đạo Phật rất cao sâu nhiệm màu nhưng vẫn vô cùng thiết thực. Người Phật tử nếu biết thực hành, ứng dụng giáo pháp một cách đúng đắn vào đời sống hằng ngày thì sẽ có một đời sống an lạc.
Bài văn khấn phóng sinh
Bài khấn trước khi phóng sinh đơn giản
Ngày hôm nay:….
… Con tên là….
… Địa chỉ tại….
… Nay con xin phát nguyện phóng sinh cho ( con vật gì phóng sinh thì khấn rõ ví dụ như chim, cá, ốc…)
… Sau đó thì các bạn niệm : NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT 5, 10, 15, 20 phút trước những con vật phóng sinh đó. Như thế phóng sinh sẽ trọn vẹn và đúng ý nghĩa. Nếu các bạn có tâm nguyện khấn cầu gì cho bản thân hay cho người thân hay con vật phóng sinh thì các bạn khấn. Còn không thì các bạn chỉ cần thành tâm niệm Phật là được.
Bài văn khấn cúng phóng sinh tại nhà
Chúng sanh nay có bấy nhiêu
Lắng tai nghe lấy những lời dạy răn
Các ngươi trước lòng trần tục lắm
Nên đời nay chìm đắm sông mê
Tối tăm chẳng biết làm lành
Gây bao tội ác, lạc vào trầm luân
Do vì đời trước ác tâm
Nên nay chịu quả khổ đau vô cùng
Mang, lông, mai, vẩy, đội sừng
Da trơn, nhám, láng, các loài súc sanh
Do vì ghen ghét, tham sân
Do vì lợi dưỡng hại người làm vui
Do vì gây oán chuốc thù
Do vì hại vật, hại sanh thoả lòng
Do vì chia cách, giam cầm
Do vì đâm thọc chịu bao khổ hình
Cầu xin Phật lực từ bi
Lại nhờ Phật tử mở lòng xót thương
Nay nhờ Tăng chúng hộ trì
Kết duyên Tam bảo thoát vòng khổ đau
Hoặc sanh lên các cõi trời
Hoặc liền thức tỉnh về nơi cõi lành
Hoặc sanh lên được làm người
Biết phân thiện ác, tránh điều lầm mê…..
Chúng sanh Quy y Phật
Chúng sanh Quy y Pháp
Chúng sanh Quy y Tăng….
Úm, ngâm ngâm ngâm (3 lần)
Văn khấn phóng sinh
Nam Mô Bồ Tát Hương Cửng Dường!
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Nguyện đem lòng thành kính.
Gởi theo đám mây hương.
Phưởng phất khắp mười phương.
Cúng dường ngôi tam bảo.
Thề trọn đời giữ đạo.
Theo tự tánh làm lành.
Cùng pháp giới chúng sanh.
Cầu Phật từ gia hộ
Tâm bồ đề kiên cố.
Xa bể khổ nguồn mê.
Chóng quay về bến giác
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Kính bạch chư vị Đại Giác ba đời hùng sư tác đại chứng minh.
Hôm nay có thiện nhân (tín nữ) thế danh là …………… phát tâm mua chuộc mạng các chúng sanh (tên các loài động vật) ….. đây để phóng thích.
Cúi mong tam bảo thường ở khắp 10 phương từ bi quang giáng đạo tràng này chứng minh gia hộ, cứu giúp cho các chúng sanh này luôn tin sâu tam bảo, thoát kiếp trầm luân, mạng căn dứt thác sanh vào đường lành, gặp chánh pháp tu hành sớm được giác ngộ giải thoát.
Ngưỡng nguyện trên tam bảo thường ở khắp 10 phương từ bi quang giáng chứng minh gia hộ (3 lần)
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường!
Nam Mô Bồ Tát Hương Cúng Dường.
