Chỗ khác biệt giữa người đã học Phật và người bình thường nằm ở chổ đối với lý luận của Nhân-Quả luôn luôn hiểu được rõ ràng, họ biết rằng hễ gieo nhân thiện thì sẽ được quả thiện, còn gieo nhân ác thì nhất định có ác báo.
Thế nhưng ngày nay chúng ta thấy phần nhiều người học Phật tuy hiểu rõ lý Nhân-Quả nhưng họ vẫn cứ chần chừ không chịu tu thiện, ngày ngày vẫn cứ tuỳ theo tập khí của chính mình mà gieo tạo ác nghiệp, việc này nguyên nhân là do đâu vậy? Đây chính là do họ tuy hiểu rõ Nhân-Quả nhưng lại không có tin sâu.
Ví dụ như đối với một con muỗi, một con kiến những người học Phật thông thường, những người học Phật nhiều năm vẫn còn có tâm sát, thậm chí là muỗi đến chích họ họ liền đập một cái cho nó chết, đây chính là tập khí ác. Vậy họ có biết Nhân-Quả hay không vậy? Biết, nhưng lại biết không đủ sâu. Chúng ta phải biết rằng, đối với các loài sinh vật dù là nhỏ bé như kiến muỗi nếu ta hoặc là hữu ý hay là vô ý giết chết nó, thì tương lai quả báo ta không thể nào tránh khỏi.
Trước đây chúng tôi đọc truyện ký của An Thế Cao thấy được ông là một người tu hành đắc đạo chân chánh, trước đây ông đã từng đến Trung Quốc để trả nợ mạng 2 lần. Tại sao? Vì trong đời quá khứ ông đã từng ngộ sát 2 lần, cái nợ mạng này ông vẫn phải chịu. Do ông đã đắc đạo nên những việc trong quá khứ ông hiểu rất rõ, dù là cố ý giết hại hay chỉ là vô ý giết thì nợ mạng chung quy vẫn phải trả mạng, ông hiểu rất rõ việc này. Thế nhưng người tổn hại ông thì lại hoàn toàn không biết, người này cũng là trong vô ý đã ngộ sát ông. Đây cũng tức là ông trong đời quá khứ đã từng ngộ sát người này như thế nào thì đời này cũng sẽ bị ngộ sát như thế ấy.
Từ đây chúng ta biết được hễ chúng ta gieo nhân thì nhất định sẽ có quả báo, khi quả báo đến thì ta phải tự mình gánh chịu. Bạn yêu thích mọi người thì đây tức là bạn đang tu nhân, và mọi người trong xã hội đều tôn quý bạn, yêu thích bạn thì đây chính là quả báo bạn đạt được. Bạn hận người khác, bạn chán ghét người khác thì đây là bạn tu nhân, quả báo chính là đại chúng xã hội cũng hận bạn, cũng chán ghét bạn giống như vậy.
Phải biết rằng muỗi, kiến cũng là một mạng sống. Tại sao nó lại đi làm muỗi, làm kiến vậy? Trong đời quá khứ khi nó làm người ác nghiệp đã tạo quá nhiều rồi, nên phải chịu đọa vào đường súc sanh để đền tội. Tội báo của nó đến khi trả hết rồi thì nó cũng sẽ chuyển thành thân người. Bản thân chúng ta nếu tội nghiệp tạo nhiều rồi thì cũng sẽ biến thành kiến, biến thành muỗi. Quả thật mà nói chúng ta từ vô lượng kiếp đến nay đã từng trãi qua đủ dạng thân tướng, hiện nay đời này được thân người nhưng đối với những việc trong đời quá khứ đã quên hết sạch sẽ, tuy quên hết nhưng những chủng tử nghiệp nhân ta đã gieo trong đời quá khứ vẫn còn lưu lại trong A Lại Da thức vĩnh viễn không bị mất đi, đợi khi gặp được duyên thích hợp thì quả báo sẽ trổ ra. Cho nên không thể nói làm rồi sau này sẽ không có chuyện gì hay là chết rồi là hết, đây là kiến giải hoàn toàn sai lầm. Từ đây mà thấy đối với ngôn ngữ, hành vi, suy nghĩ của chính mình tự mình phải chịu trách nhiệm lấy Nhân-Quả của chính mình.
