Nơi đây tọa lạc tại vị trí cửa ngõ phía Bắc, địa hình núi cao gần biên giới Trung Quốc, cách cửa khẩu Hữu Nghị khoảng chừng 4km. Đây là ngôi đền lớn mang đậm giá trị tâm linh của dân tộc, nhất là văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam.
Đền thu hút đông đảo du khách gần xa trong và ngoài nước tới nguyện cầu các đấng linh trên cao phù hộ độ trì, cuộc sống ấm no, gia khuyến hạnh phúc. Đền Mẫu Đồng Đăng cũng là điểm đến trong hành trình du lịch tâm linh tiêu biểu xứ Lạng.
Đền Mẫu Đồng Đăng thờ ai?
Chứng kiến nhiều thăng trầm lịch sử đất nước, đền Mẫu là được tôn tạo và trùng tu nhiều lần.
Ngày nay, đền đã trở nên khang trang, bề thế với khu thờ tự gồm có 5 gian thờ:
Phía trong cùng là Tam bảo, nơi đây thờ Phật Chuẩn Đề và Phật bà Quan Âm Bồ Tát.
Tiếp theo phía ngoài là gian thờ Tam tòa Thánh mẫu bao gồm Mẫu đệ nhất Thượng thiên, Mẫu đệ nhị Thượng ngàn và Mẫu đệ tam Thoải phủ.
Gian thờ bên phải là thờ Sơn trang gồm Chúa Thượng ngàn ở giữa, hai bên là Chầu Mười Đồng Mỏ và Chầu Chín.
Chính điện là gian thờ Chúa Liễu, hai bên là Chầu Bơ và Chầu Lục.
Gian bên trái thờ Chầu đệ tứ Khâm sai, ngoài ra còn thờ quan Trần Triều Đức Đại Vương, các thánh cô, thánh cậu….
Trong đó, đền nổi tiếng là gắn liền với thần tích về Chúa Liễu Hạnh gặp gỡ Phùng Khắc Khoan, khi ông vừa đi sứ Trung Quốc trở về.
Câu chuyện Chúa Liễu Hạnh gặp gỡ Phùng Khắc Khoan
Tục truyền rằng, Liễu Hạnh là con gái của Ngọc Hoàng Thượng Đế, danh xưng là Quỳnh Hoa. Sau khi hết hạn về trời nhưng vẫn mang duyên nợ nơi trần thế, Bà thường hay hiển linh giúp dân phù đời, cũng thường ngao du sơn thủy thưởng ngoạn cảnh đẹp tại nhiều nơi. Khi chu du đến Lạng Sơn,Bà thấy một ngôi chùa nằm tại vị trí phong cảnh hữu tình nhưng lại bị ít người qua lại vãn cảnh, cỏ lấp dấu chân, tượng, bia bị phủi một lớp bụi mờ. Nàng ngồi tựa gốc cây thông gảy đàn, cất tiếng hát, ca ngợi thú sơn lâm và đón đợi Trạng nguyên Phùng Khắc Khoan, khi ông vừa đi sứ bên Trung Quốc về. Mượn chuyện văn thơ, đối đáp chữ nghĩa, nàng đã nhắc khéo ông Trạng Nguyên cho tu bổ lại ngôi chùa đẹp nhưng bị bỏ hoang nơi vùng biên ải này. Ngay sau cuộc hội ngộ, Phùng Khắc Khoan nhận ra là Liễu Hạnh Công chúa, liền giao cho một khoản tiền nhờ các vị phụ lão ở nơi này tu sửa lại ngôi chùa và đề một câu thơ ở hành lang bên tả rồi ra đi. Câu thơ ấy là: “Tùng lâm tịch mịch phất nhân gia”, nghĩa là rừng rậm yên tĩnh có nhà Phật. Sau này, ngôi chùa được tôn tạo thành đền Mẫu Đồng Đăng như ngày nay.
Lễ hội đền Mẫu Đồng Đăng
Ngày 10 tháng Giêng thường niên là ngày chính của lễ hội đền Mẫu Lạng Sơn. Nhưng từ những ngày đầu năm mới, nhân dân địa phương và du khách tứ xứ đã hành hương về cửa đền dâng lễ cầu bình an, may mắn, phát tài phát lộc. Không chỉ được tiếp thu những giá trị văn hóa tâm linh mà du khách còn có thể tạm gác bỏ cuộc sống xô bồ, hối hả để tận hưởng không gian linh thiêng hướng về cội nguồn.
Lễ hội Đồng Đăng trước đây được gọi là hội Lồng Tồng (xuống đồng). Sau khi tổ chức phần lễ long trọng dâng hương tưởng nhớ các vị thần linh, phần hội cũng được ban quản lý tổ chức không kém phần náo nhiệt, hoành tráng. Các trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa cổ truyền được nhiều người hưởng ứng như múa sư tử, võ dân tộc, thi đấu thể dục thể thao. Ngoài ra, người tham dự lễ hội còn được chiêm ngưỡng hoạt động ẩm thực truyền thống với các món ăn đặc sản tiêu biểu của Xứ Lạng: Lợn quay, Vịt quay, Khâu nhục, Phở chua, Mía…
Dâng lễ Đền Mẫu Đồng Đăng
Đền Mẫu Đồng Đăng Lạng Sơn thờ chính là Phật và Thánh Mẫu. Bởi vậy, khi sắm lễ dâng đền cần lựa chọn những vật phẩm thích hợp. Mâm lễ không cần to nhưng phải đủ. Các bạn có thể sắm lễ chay hay lễ mặn tùy tâm. Lễ chay gồm hoa quả, trà, oản lễ,… Lễ mặn nên là đồ chay hình tướng gà, lợn, giò, chả,…
Khi sắm cần chú ý:
– Dâng lễ Sơn Trang phải là đặc sản chay của Việt Nam. Không được dùng cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả.
– Lễ ban thờ cô, thờ cậu: Thường gồm oản, quả, hương hoa, gương, lược… Nghĩa là những đồ chơi mà người ta thường làm cho trẻ nhỏ. Những lễ vật này cầu kỳ, nhỏ, đẹp và được bọc trong những túi nhỏ xinh xắn, đẹp mắt.
– Dâng lễ Tam Tòa Thánh mẫu cần dâng cả 3 vị chứ không nên chỉ dâng 1 hay 2 vị.
Văn khấn đền Mẫu Đồng Đăng
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Con kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng đế.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con xin kính Cửu trùng Thanh Vân lục cung công chúa.
Con kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng Công chúa, sắc phong Chế Thắng Hoà Diệu đại vương, gia phong Tiên Hương Thánh Mẫu.
Con kính lạy Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.
Con kính lạy Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, Tứ Vị Chầu Bà, năm tòa quan lớn, mười dinh các quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng.
Hưởng tử (chúng) con là: ……………
Ngụ tại: …………….
Hôm nay là ngày ……. tháng …… năm ……
Hương tử con đến nơi đền Mẫu Đồng Đăng chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài xót thương phù hộ độ trì cho gia chung chúng con sức khỏe dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
