Đình Giàn thờ tướng Lý Phục Man
Đình Giàn thờ Lý Phục Man (?-548), một vị dũng tướng tài ba có công đánh giặc nhà Lương và Lâm Ấp vào giữa thế kỷ 6. Ngài quê ở làng Yên Sở (huyện Hoài Đức, Hà Nội), dẫn quân theo Lý Nam Đế (503–548) khởi nghĩa từ năm 542; được vua tin dùng, gả con gái làm vợ và ban cho tên Lý Phục Man.
Làng Giàn là tên Nôm của thôn Cáo Đỉnh, vốn thuộc xã Xuân Đỉnh nổi tiếng nhất huyện Từ Liêm với thứ hồng xiêm vừa to vừa có hương thơm và vị ngọt đặc biệt. Dân nơi đây từng có nghề làm kẹo, mứt tết và bánh trung thu.
Phường Xuân Đỉnh thành lập ngày 27-12-2013 với 352 ha đất và hơn 3 vạn nhân khẩu của xã Xuân Đỉnh cũ. Làng Cáo của xã này thì trở thành phường Xuân Tảo, nay cũng thuộc về quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Nay phường Xuân Đỉnh đã bị đô thị hóa, trở thành phường và những nghề kể trên chỉ còn là hoài niệm.
Tổng quan kiến trúc đình Giàn
Đình Giàn có từ lâu đời, lúc đầu chỉ là miếu đền, dần dần được mở rộng và sửa chữa thành đình. Các văn bia hiện còn cho biết thời gian tu bổ vào các năm Gia Long thứ 16 (1817), Tự Đức 30 (1877) và Thành Thái 13 (1901). Gần đây thì năm 1992 tạc tượng, 1995 xây lại và mở rộng cổng đình, 1996 sửa chữa hậu cung, 1999 sửa chữa trung cung, 2001 sửa nhà tiền tế, 2002 tôn tạo lại tả mạc, giải vũ…
Diện tích đình còn gần 4000m2. Mặt đình quay hướng tây, nhìn qua các trụ biểu to ven ao nước hình chữ nhật sang ruộng đình, nay là sân thể thao câu lạc bộ thôn Cáo Đỉnh ở phố Phạm Văn Đồng. Tam quan xây kiểu nghi môn, mở về hướng nam ra ngõ. Trong sân có hai cổ thụ che mát tả hữu mạc 3 gian, gần hữu mạc là nhà bia mới dựng như một phương đình 2 tầng 8 mái nhỏ.
Hiện nay, phần lớn đình Giàn vẫn giữ dáng dấp kiến trúc thời Nguyễn, với bố cục hình chữ “Công”. Đại đình gồm 5 gian 2 dĩ, cửa bức bàn; trung cung rộng 3 gian sâu 5 gian, đặc biệt gian cuối hơi nhô cao thành 2 tầng với 4 đầu đao đắp hình rồng, nhìn ngang hông từ ngoài ngõ mới thấy. Hậu cung rộng 3 gian, trong có bệ cao để đặt khám thờ. Ngày 4 tháng 6 năm Nhâm Thìn (2012) đã đúc tượng Lý Phục Man thay tượng cũ.
Các mảng trang trí trên gỗ ở đầu kẻ, vì giường, cốn nách, kiệu bát cống, cửa võng và hương án được chạm, vẽ bằng những hoa văn hình rồng mây, hoa lá, tứ quý, tứ linh, hổ phù v.v., nhìn chung cũng mang phong cách nghệ thuật của thế kỷ 19. Trong đình hiện còn lưu giữ được 29 đạo sắc phong thần hoàng. Thời Lê có 12 đạo sắc của các vua Lê Huy Tông, Lê Dụ Tông, Lê Hiển Tông, Lê Duy Kì. Thời Tây Sơn có 4 đạo sắc, số còn lại thuộc triều Nguyễn.
Ngoài ra, trong đình còn có hai câu đối, hai bức hoành phi, một cửa võng chạm rồng mây, phượng hàm thư, long mã trổ hình mặt trời, rùa đội hòm sách, một long đình, một hương án trang trí đề tài tứ linh, hai ngựa gỗ, một chuông đồng, một bộ đòn kiệu, hai cỗ long ngai chạm rồng, hai tượng phỗng và 6 tấm bia đá.
Lễ hồi làng Giàn
Hội làng Giàn tổ chức hàng năm từ mồng 9 đến 11 tháng 2 âm lịch. Mở đầu bằng lễ rước nước từ cái giếng cổ về đình để tiến cúng thần hoàng.
Hôm sau làm lễ rước kiệu Ông, kiệu Bà sang chùa Thiên Phúc và dâng hương. Ngày thứ ba lại rước hai kiệu ra miếu Mẫu (thờ mẹ Lý Phục Man) rồi rước trở lại đình.
Bộ Văn hóa và Thông tin đã xếp hạng đình Giàn là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia vào ngày 27-12-1990.
