Sự tích Ông Hoàng Báo Đông Cuông
Theo thần tích của dòng họ mo Hà trông coi đền Đông Cuông ghi chép rằng: Ông Hoàng Báo là con trai bà Lê Thị Kiểm và ông Hà Văn Thiên. Gia đình ông là người Tày vùng Đông Cuông, được triều đình giao cai quản vùng Đông Cuông và ngoại vi. Ông Thiên vốn là hậu duệ của Hà Đặc, Hà Chương, Hà Bổng (Trại chủ Quy Hoá) đã hy sinh trong trận chiến chống quân Nguyên. Ông bà sinh hạ được một con trai là Ông Hoàng Báo. Khi Ông Thiên tạ thế, bà Kiểm và con trai ở lại Đông Cuông. Họ dạy dân lập ấn lập bản, trồng trọt chăn nuôi và chữa bệnh cứu người. Sau này khi tạ thế, Bà hóa thánh là Chầu Bà Đệ Nhị hiển linh giúp dân vả phù giúp cho thuyền bè qua dòng sông Thao. Dân lập miếu thờ Ông Thiên bên Ghềnh Ngai ở hữu ngạn sông Hồng. Còn miếu thờ hai mẹ con Bà được lập tại bên tả ngạn đối diện, sau này được sang sửa và mang tên Đền Đông Cuông.
Ông Hoàng Báo có ngự đồng không?
Ông Hoàng Báo Đông Cuông thường không được thỉnh trong nghi thức hầu đồng do Ông không nằm chính thức trong hệ thống thần linh Tứ Phủ. Tuy nhiên, người ta vẫn hầu giá Ông Hoàng Báo sau ông Hoàng Mười khi về đền Đông Cuông.
Khi ngự đồng, Ông Hoàng Báo Đông Cuông mặc áo vàng, tay cầm chùy múa. Sau đó, ông hiến tửu rồi ban phát tài lộc.
Đôi nét về đền Đông Cuông Yên Bái
Đền Đông Cuông là địa điểm linh thiêng nổi tiếng về thờ phụng Ông Hoàng Báo và thân mẫu là Chầu Bà Đệ Nhị. Ngôi đền tọa lạc tại huyện Văn Yên, cách thành phố Yên Bái khoảng 50km. Vào năm 2009, đền Đông Cuông được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia .
Tại cung thờ chính trong đền, cung cấm thờ Chầu Đệ Nhị, Quan Hoàng Báo và hai hầu cận. Gian giữa bệ thờ Công Đồng Tứ Phủ gồm 5 tượng quan. Bên phải theo hướng nhà đền thờ 12 cô sơn trang. Còn bên trái là tòa thờ Quan Trần Triều và hai cô hầu cận.
Dâng lễ Ông Hoàng Báo
Hàng năm vào ngày tiệc chính tại đền Đông Cuông, hàng ngàn lượt khách hành hương từ khắp mọi miền tổ quốc lại đổ về cửa đền dâng lễ cúng bái. Khi dâng lễ ông Hoàng Báo, các con nhang, đệ tử thường sắm sửa những mâm lễ vật đầy đủ, sang trọng nhất để tỏ lòng thành kính, mong cầu phù hộ độ trì cho gia quyến được bình an, may mắn, sức khỏe.
Một mâm lễ vật dâng Ông Hoàng Báo thường là những thức đồ chay mặn tùy tâm, không yêu cầu đắt tiền nhưng cần thành tâm hết mức có thể.
Bản văn Ông Hoàng Báo Đông Cuông
Bản văn Ông Hoàng Báo số 1
Đệ tử con khấu đầu vọng bái
Trên tòa vàng phật thánh chứng tri
Ông Báo Hoàng ngự cảnh lưu ly
Mậu A, Trái Hút hách danh độ người
Trống ba hồi nghe nhời triệu thỉnh
Ông Báo Hoàng nhĩ thính nhỡn khai
Thần thông dũng mãnh tốc lai
Hào quang chớp giật các nơi sấm rền
Suối cam tuyền rừng xanh núi đỏ
Ngàn tiêu dao ngọn cỏ nương mây
Bao nhiêu tà quỷ khi nay
Vẳng nghe tiếng thét hồn bay phách dời
Nhớ thủa thời khai thiên lập địa
Đất Đông Cuông giáng hiện thánh nhân
Cành hồng phơi phới gió xuân
Điềm lành quý tử giáng sinh hạ trần
Trấn Mường Khà cha là tù trưởng
Đấng anh hùng trấn giữ biên cương
Giao phong trận thế khôn lường
Phụ thân tạ thế lên đường mây xanh
Nhớ lời cha ấm tình phụ tử
Đạo hiếu trung gìn giữ không sai
Đức Ông ngự Miếu Ghềnh Ngai
Hoàng cùng Thánh Mẫu quản cai Mường Khà
Chiếu thiên cung phong là thượng đẳng
Đạo sắc phong truy tặng đề tên
Muôn dân ghi nhờ lập đền
Mão đầu mở hội tháng giêng nức lòng
Rước kiệu Mẫu cùng ông Hoàng Báo
Sang Ghềnh Nghai thăm viếng Đức Ông
Chữ rằng sắc sắc không không
Đức Hoàng hiển thánh uy phong độ người
Khi thanh nhàn dạo chơi mọi chốn
Lúc sai hành thu tróc quỷ ma
Có phen lại xuống Diêm La
Mở cờ dẹp nước khảo tà thu tinh
Lên thiên đình cưỡi mây nương gió
Xuống phàm trần ai có dám đang
Tâm thành thiết lập đàn tràng
Kêu cầu tất ứng vẻ vang hay là
Trước điện tòa con thòi phụng sự
Sau tu hành lấy chữ thiện tâm
Ơn nhờ thánh giáng lưu ân
Đức Hoàng giáng phúc thiên xuân thọ trường
Bản văn Ông Hoàng Báo số 2
Nước thịnh trị dâng câu thiên bảo
Đất Đông Cuông ông Hoàng Báo hiển linh
Cõi đời không có tử sinh
Thì đâu có đấng dân lành hiếu trung
Ông Hoàng Báo vốn dòng hoàng tộc
Mồ côi cha từ lúc còn thơ
Tết xuân theo mẹ về nhà
Khấu đầu kính chúc ông bà ngoại thân
Mừng gia tộc thôn dân vui tết
Tỏ tấc lòng tha thiết ngoại hương
Ai hay cực nhục phũ phàng
Thực lòng mẹ cũng dành đường cùng con
Xót luân lý trông mòn đôi mắt
Chân đã chồn đường đất còn xa
Lênh đênh góc núi ven hà
Ra đi tháng mão mồng ba giờ dần
Hoa nở dần mão tuần hoa tạ
Hẹn ngày về từ giã ngày đi
Tử sinh cùng hẹn cũng kì
Khách tiên nay lại trở về cõi tiên
Hoàng theo mẹ cùng lên cõi thọ
Đài xuân còn ghi sổ tiên cung
Tam thiên đế thích ban phong
Sơn tinh ông Báo nối dòng Lê gia
Kể từ buổi sơn hà cách biệt
Dấu tiên tung ai biết tăm hơi
Bỗng đâu chuyển đất động trời
Ba năm hồng thủy cứu người thác oan
Nạn giặc giữ nhà tan cướp của
Dịch lan tràn nắng nỏ ruộng khô
Trẻ già dân sự toan lo
Nhớ lời mẹ dặn năm xưa rành rành
Sửa lễ vật sang ghềnh lập miếu
Ứng chiêm bao mộng triện hiển nhiên
Đông Cuông dựng miếu lập đền
Mão đầu trảy hội rước Tiên sang ghềnh
Rước ông Báo tiến trình nghi lễ
Giết trâu hồng kính để Ghềnh Ngai
Bãi sông gái sắc trai tài
Mục đồng đấu vật cho người giải khuây
Mừng hội mão vui say phỉ chí
Đón xuân về cha mẹ mừng con
Sinh không được chữ vuông tròn
Tử sao cách biệt nước non bấy chầy
Cơ tạo hóa đặt bày lắm nỗi
Ngăn một dòng bể đợi bến mong
Mới hay hồng diệp xích thằng
Trời kia đã buộc ai giằng cho ra
Gương hóa tục cho ta soi mãi
Chữ hiếu trinh sá ngại trời xưa
Gương còn soi mãi đến giờ
Bõ câu phép nước phải thua lệ làng
Ơn Thánh Mẫu mở đường chỉ lối
Quốc tự do sáng rợi bốn phương
Mão đầu trảy hội đông cuông
Nguyện xin bốn chữ thọ khang yên lành
Thỉnh Hoàng trắc giáng điện đình
Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường.
