“Dân ta phải biết sử ta” đã là người Việt Nam thì không thể nào quên đi được những ngọn ngành của chính mình, biết được công lao xây dựng đất nước, giữ nước trước bao nhiêu giặc ngoại xâm.
1. Triều đại nhà Ngô (939 – 967)
- Người sáng lập: Ngô Quyền
- Quốc hiệu: Vạn Xuân
- Kinh đô: Cổ Loa
Sau khi Ngô Quyền đánh đuổi được quân Nam Hán đã xưng vương và thành lập nên triều Ngô. Sau 28 năm trị vì, nhà Ngô bị tan rã dưới thời Ngô Xương Xí. Lúc này nước ta bị chia cắt thành 12 sứ quân.
2. Triều đại nhà Đinh (968 – 980)
- Người sáng lập: Đinh Bộ Lĩnh
- Quốc hiệu: Đại Cồ Việt
- Kinh đô: Hoa Lư
Đinh Bộ Lĩnh khi dẹp loạn được 12 sứ quân đã thống nhất đất nước và tạo nên nhà Đinh với Quốc hiệu là Đại Cồ Việt, đóng kinh tại Hoa Lư.
Sau khi vua Đinh và con trai trưởng bị ám hại năm 979 thì Đinh Toàn lên thay nhưng vì còn nhỏ tuổi nên gần như quyền lực nằm hết trong tay tướng quân Lê Hoàn.
3. Triều đại Tiền Lê (980 – 1010)
- Người sáng lập: Lê Hoàn
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Hoa Lư
Trước tình hình nhà Tống lăm le xâm lược nên Thái hậu Dương Vân Nga đã hỗ trợ Lê Hoàn lên ngôi vua, mở ra triều Tiền Lê để lãnh đạo quân đội chống giặt ngoại xâm.
Sau 30 năm tồn tại triều Tiền Lê được trao cho vua Lê Ngoại Triều – người mang nhiều tiếng xấu trong sử sách (độc ác, bạo tàn, dâm đãng,..) thì vì quá ăn chơi tráng tán nên ông bệnh nặng và mất. Kết thúc triều Tiền Lê.
4. Triều đại nhà Lý (1010 – 1225)
- Người sáng lập: Lý Công Uẩn
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Thăng Long
Thời nhà Lý tồn tại lâu dài hơn 200 năm lịch sử, có nhiều thành tựu đáng chú ý trong nhiều lĩnh vực khác nhau như Nho giáo, quân đội, nghệ thuật công trình kiến trúc,..
Trong triều đại này Phật giáo rất phát triển và được các vua Lý sùng bái. Đây cũng là triều đại duy nhất trong lịch sử có nữ hoàng lên ngôi trị vì – Lý Chiêu Hoàng trước khi nhường ngôi cho nhà Trần.
5. Triều đại nhà Trần (1225 – 1400)
- Người sáng lập: Trần Cảnh
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Thăng Long
Trong 10 triều đại phong kiến Việt Nam thì thời nhà Trần là giai đoạn hùng mạnh nhất của lực lượng quân đội. Chúng ta đã chiến thắng nhiều lần xâm phạm của các giặc Nguyên, Mông Cổ nhờ đội binh tinh nhuệ và nhiều tướng tài dẫn dắt. Nổi tiếng nhất là Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn.
6. Triều đại nhà Hồ (1400 – 1407)
- Người sáng lập: Hồ Quý Ly
- Quốc hiệu: Đại Ngu
- Kinh đô: Thanh Hóa
Là triều đại phong kiến ngắn nhất trong lịch sử Việt Nam chỉ tồn tại trong vòng 7 năm.
Cuối thời nhà Trần dưới thời vua Trần Nghệ Tông thì Hồ Quý Ly rất được vua trọng dụng. Dần về sau binh quyền lớn mạnh và lúc vua Trần Nghệ Tông mất thì ông bức vua Trần Thiếu Đế dời đô vào Thanh Hóa, giết hàng loạt quân thần và tuất ngôi vua, tự phong đế.
Nhà Hồ từ đó được lập nên. Tuy nhiên khi quân Minh vào xâm lược năm 1407 thì triều Hồ cũng chấm dứt.
7. Triều đại nhà Hậu Lê (1428 – 1788)
- Người sáng lập: Lê Lợi
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Thăng Long
Là triều đại dài nhất trong lịch sử nước ta với 355 năm trị vì. Dưới thời Hậu Lê thì nước ta đã có nhiều phát triển từ quân sự, kinh tế, lãnh thổ. Nước ta đạt được nhiều sự thịnh vượng nhất.
Trong triều đại phong kiến Hậu Lê trải qua 26 đời vua. Trong đó thời Lê sơ là 10 vị vua và thời nhà Lê Trung Hưng là 16 vị vua.
8. Triều đại nhà Mạc (1527 – 1593)
- Người sáng lập: Mạc Đăng Dung
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Thăng Long
Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Cung Hoàng tự xưng đế và lập ra nhà Mạc. Triều đại này đánh đấu sự chia cắt thành 2 triều đại Nam triều và Bắc triều của nước ta. Trong đó triều Mạc nằm ở Bắc triều.
Sau 66 năm tồn tại, đến thời vua Mạc Toàn chiến đấu với quân Nam triều của nhà Lê – Trịnh thất bại. Chấm dứt triều đại nhà Mạc.
9. Triều Lê Trung Hưng (1533 – 1788)
- Thời gian tồn tại: 1533 – 1788
- Người sáng lập: Lê Duy Ninh
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Thăng Long
Triều Lê Trung Hưng (1533–1789) là giai đoạn sau của triều đại quân chủ nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Giai đoạn này bắt đầu khi tướng Nguyễn Kim tôn phò Lê Duy Ninh, một người thuộc dòng dõi nhà Lê để khởi binh chống lại nhà Mạc. Triều đại này kết thúc khi Lê Chiêu Thống bỏ nước sang cầu viện Nhà Thanh đánh Tây Sơn.
Kinh đô của triều Lê Trung Hưng ban đầu là Vạn Lại (1533–1597), sau đó chuyển về Đông Kinh (1597–1789). Ngôn ngữ thông dụng là tiếng Việt trung đại. Tôn giáo chính bao gồm Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo, Công giáo và các tín ngưỡng dân gian.
Nguyễn Kim chết (1545), con rể là Trịnh Kiểm nắm quyền, từ đó họ Trịnh đóng vai trò phụ chính. Con thứ Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng, sau khi thấy anh cả là Nguyễn Uông bị Trịnh Kiểm hại, bèn xin vào nam trấn thủ Thuận Hóa (1558) rồi Quảng Nam (1570). Vì họ Trịnh phải tập trung vào cuộc chiến với nhà Mạc phía bắc nên Nguyễn Hoàng được kiêm quản hai vùng đất rộng lớn.
Từ năm 1627 đến 1672, hai họ Trịnh và Nguyễn đánh nhau 7 lần, trong đó 6 lần họ Trịnh đánh vào nam, 1 lần họ Nguyễn đánh ra bắc. Để có chính danh, các chúa Trịnh từng rước vua Lê đi thân chinh.
Thời kỳ này của Lê Trung Hưng còn được gọi là Nam Bắc triều, nhà Lê và nhà Mạc chia đôi nước Đại Việt. Khi nhà Mạc bị đánh bại phải chạy lên Cao Bằng (1592 tới năm 1677) thì công thần có công đánh Mạc là họ Trịnh đã nắm hết quyền hành. Công thần họ Nguyễn không thần phục họ Trịnh, ly khai ở phía nam, do đó phần lớn hậu kỳ thời Lê Trung hưng, nước Đại Việt lại bị chia cắt bởi chúa Trịnh và chúa Nguyễn, gọi là Trịnh Nguyễn phân tranh.
10. Triều đại thời Tây Sơn (1788 – 1802)
- Người sáng lập: Nguyễn Nhạc
- Quốc hiệu: Đại Việt
- Kinh đô: Phú Xuân (Huế)
Anh em nhà Tây Sơn của Nguyễn Huệ đã khởi nghĩa để thống nhất Đàng Trong. Đến khi Nguyễn Phúc Ánh hòng muốn lấy lại cơ nghiệp nên đã 2 lần cấu kết giặc Xiêm và giặc Thanh để đem quân đánh chiếm nước ta.
Lúc này buộc Nguyễn Huệ phải lên ngôi vua, lấy hiệu là Quang Trung hoàng đế để đem quân lật đổ Đàng Ngoài, diệt giặc xâm lược. Năm 1792, vua Quang Trung đột ngột qua đời, triều đình lục đục.
Nguyễn Ánh cầu viện Cảnh Thịnh để tiêu diệt nhà Tây Sơn, thống nhất đất nước.
10. Triều đại nhà Nguyễn (1802 – 1945)
- Người sáng lập: Nguyễn Ánh
- Quốc hiệu: Việt Nam
- Kinh đô: Phú Xuân (Huế)
Là triều đại cuối cùng trong lịch sử phong kiến của nước ta. Vào thời nhà Nguyễn nước ta có phần lãnh thổ rộng lớn nhất.
Vào 2/9/1945 chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tuyên bố chấm dứt chế độ phong kiến, thành lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.
