Giữa miền đất Tây Ninh trù phú, giữa bao thăng trầm lịch sử dân tộc, một công trình kỳ vĩ đã được khai sinh – Tòa Thánh Tây Ninh. Không chỉ đơn thuần là một kiến trúc đồ sộ, nơi đây là biểu tượng sống động cho lý tưởng Đại Đồng, cho sự hợp nhất tinh thần các tôn giáo lớn trên thế giới trong ánh sáng của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ.
Trong suốt hành trình dài gần một thế kỷ, Tòa Thánh Tây Ninh đã chứng kiến bao thế hệ tín đồ hành hương, quỳ lạy dưới ánh Thiên Nhãn, nguyện lòng phụng sự Đức Chí Tôn và quảng bá Chân Lý yêu thương – công bình – bác ái đến tận cùng nhân loại.
Bài viết hôm nay sẽ dẫn dắt chúng ta đi ngược dòng thời gian, chiêm ngưỡng lại lịch sử dựng xây đầy mầu nhiệm của Tòa Thánh Tây Ninh – từ những ngày đầu gian lao cho đến khi công trình hoàn thiện, rực sáng niềm tin và ý chí của hàng triệu tín đồ Cao Đài.
Quá trình khai mở Đại Đạo và nhu cầu dựng xây Tòa Thánh
Sự ra đời của đạo Cao Đài vào năm 1926 tại miền Nam Việt Nam là một biến cố thiêng liêng trong lịch sử tâm linh nhân loại. Khi Đức Chí Tôn giáng cơ lập Đạo, các bậc tiền khai Đại Đạo như Đức Ngô Minh Chiêu, Đức Lê Văn Trung, Đức Cao Quỳnh Cư… đã nhận lãnh sứ mạng truyền bá chân lý mới.
Tuy nhiên, để thể hiện uy nghiêm của Đạo, cũng như tạo dựng một trung tâm đạo sự cho hàng triệu tín hữu, nhu cầu xây dựng một Tòa Thánh chính thức đã trở nên cấp thiết. Như lời Thánh ngôn Hiệp tuyển ghi rõ:
“Chư Môn đệ phải lo lập đền đài nơi cõi trần, như nơi thiên đình đã có đền ngọc, đài vàng.”
Trong bối cảnh đó, mảnh đất tại làng Long Thành (nay thuộc Tây Ninh) đã được chọn làm trung tâm linh thiêng cho Đại Đạo.
Những ngày đầu khai phá đất Thánh
Năm 1927, những tín đồ đầu tiên đã bắt đầu công cuộc khai hoang mảnh đất hoang vu, um tùm lau sậy và đầy rẫy muỗi mòng, thú dữ. Họ dựng nên những căn nhà lá sơ sài để tạm trú, sống cuộc đời giản dị nhưng tràn đầy niềm tin vào sứ mạng lớn lao.
Theo hồi ký của các bậc tiền khai đạo, quá trình khai hoang và dựng nền móng cho Tòa Thánh trải qua biết bao gian nan: thiếu thốn vật tư, lao động thủ công hoàn toàn, phải chống chọi với bệnh tật và thiên nhiên khắc nghiệt.
Tuy vậy, nhờ sự hướng dẫn từ cơ bút của các Đấng Thiêng Liêng và lòng kiên trì vô bờ bến của tín đồ, từng bước từng bước, vùng đất hoang đã được chuyển hóa thành một “Thánh địa” đích thực.
Thiết kế huyền nhiệm – sự phối hợp giữa trời và người
Điều kỳ diệu là thiết kế Tòa Thánh Tây Ninh không dựa trên bản vẽ của con người, mà được chỉ dạy trực tiếp qua cơ bút từ cõi thiêng liêng.
Trong nhiều buổi cầu cơ tại Tịnh Tâm Đường, các đấng như Đức Chí Tôn, Đức Lý Giáo Tông, Đức Quan Thánh, Đức Quan Âm… đã lần lượt truyền dạy các chi tiết kiến trúc, từ hình thể tổng quan đến những hoa văn nhỏ nhặt nhất.
Một chi tiết thú vị: Ngay cả chiều dài, chiều rộng, số lượng cửa ra vào, số lượng bậc thang, hình tượng Long – Lân – Quy – Phụng, Thiên Nhãn… đều được các Đấng giảng giải tỉ mỉ và linh thiêng.
Đức Chí Tôn từng dạy:
“Mọi sự tạo tác cho Tòa Thánh đều phải tuân theo Thiên cơ, hầu thể hiện cõi thiên đình nơi trần thế.”
Chính nhờ vậy, kiến trúc Tòa Thánh Tây Ninh mang đậm tính thần bí, hợp nhất tinh thần Tam Giáo (Nho – Lão – Phật) và Ngũ Chi Đại Đạo, hài hòa Đông – Tây trong một tổng thể duy nhất.
Các giai đoạn chính trong quá trình xây dựng
Khởi công và giai đoạn xây móng (1933–1935)
Ngày 8 tháng 8 năm Quý Dậu (1933), công trình Tòa Thánh Tây Ninh chính thức được khởi công trong một buổi lễ long trọng.
Giai đoạn đầu tiên là xây dựng phần móng – công việc cực kỳ khó khăn bởi đất nền yếu. Các tín đồ đã phải đào đắp, gia cố nền đất bằng hàng ngàn cọc gỗ, lấy đá, sỏi từ các vùng lân cận vận chuyển về.
Dù thiếu phương tiện cơ giới, nhưng với lòng nhiệt thành đạo hạnh, từng khối bê tông, từng viên gạch được đặt lên bằng đôi tay và niềm tin sắt đá của hàng ngàn tín hữu.
Dựng hình thể – hoàn thiện các tháp chính (1935–1941)
Kế tiếp là giai đoạn dựng thân chính Tòa Thánh và các tháp Long Hoa, Tháp Hiệp Thiên Đài, Tháp Cửu Trùng Đài…
Kết cấu chịu lực chính bằng bê tông cốt thép kết hợp kỹ thuật truyền thống đã giúp Tòa Thánh Tây Ninh mang dáng vẻ trường tồn. Nội thất bên trong được trang trí bằng những hoa văn sống động, đầy màu sắc tâm linh.
Đặc biệt, điểm nhấn chính là quả Càn Khôn nằm trên Bửu Điện – một quả cầu tượng trưng cho vũ trụ, được đặt uy nghi dưới ánh Thiên Nhãn tỏa chiếu.
Hoàn thành và khánh thành (1955)
Trải qua hơn hai thập niên miệt mài xây dựng, Tòa Thánh Tây Ninh chính thức hoàn tất và tổ chức lễ khánh thành long trọng vào năm 1955.
Tính đến thời điểm đó, Tòa Thánh có chiều dài 97,5 mét, chiều rộng 22 mét, hai tháp chính cao 36 mét, đủ sức chứa hàng ngàn tín hữu hành lễ cùng lúc.
Đức Hộ Pháp Phạm Công Tắc trong ngày khánh thành đã phát biểu:
“Tòa Thánh là nơi ngự trị thiêng liêng của Đức Chí Tôn nơi thế gian này. Mỗi viên gạch, mỗi bước đi nơi đây đều mang dấu ấn của Trời – Đất – Người hợp nhất.”
Ý nghĩa tâm linh sâu sắc của Tòa Thánh Tây Ninh
Tòa Thánh Tây Ninh không chỉ là trung tâm hành lễ của đạo Cao Đài, mà còn là biểu tượng sống động của lý tưởng Đại Đồng – thống nhất các tôn giáo lớn.
Mỗi chi tiết nơi đây đều mang ý nghĩa biểu trưng:
- Thiên Nhãn: Biểu tượng của Đức Chí Tôn, giám sát muôn loài.
- Càn Khôn Thế Giới: Quả cầu tượng trưng vũ trụ, nơi quy tụ thần linh và nhân loại.
- Ngũ Chi Đại Đạo: Biểu hiện bằng năm gian chính điện, đại diện cho Nho, Thích, Đạo, Thần, Tiên.
Như lời Đức Hộ Pháp giảng trong Thánh ngôn:
“Tòa Thánh là Tiểu Thiên Đình, nơi nhịp cầu nối liền Càn Khôn, Thiên Địa, Nhơn Đạo.”
Mỗi tín đồ khi bước vào Tòa Thánh đều cảm nhận được sự thanh tịnh, hòa mình vào nguồn sáng linh thiêng của Đại Đạo.
Tòa Thánh Tây Ninh – Di sản sống mãi cùng dân tộc
Hơn chín thập niên qua, Tòa Thánh Tây Ninh đã vượt qua bao biến thiên lịch sử, từ thời Pháp thuộc, chiến tranh, cho đến hòa bình.
Ngày nay, Tòa Thánh không chỉ là trung tâm hành hương của đạo Cao Đài, mà còn là một công trình kiến trúc tôn giáo đặc sắc, được Nhà nước Việt Nam công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Mỗi năm, vào dịp lễ Hội Yến Diêu Trì Cung và Đại lễ Vía Đức Chí Tôn, hàng triệu lượt tín hữu và khách hành hương tề tựu về nơi đây, cùng nhau hòa chung trong ánh sáng yêu thương và bác ái của Đại Đạo.
Sống Theo Đạo Lý Cao Cả Của Đại Đạo
Nhìn lại lịch sử dựng xây Tòa Thánh Tây Ninh, ta càng thêm trân trọng công lao của tiền nhân, cảm nhận sâu sắc ân điển vô biên của Đức Chí Tôn.
Mỗi tín đồ Cao Đài hôm nay và mai sau cần ghi nhớ rằng: Tòa Thánh không chỉ là một ngôi đền vật chất, mà còn là hình ảnh thu nhỏ của Chân Lý, là nơi kêu gọi chúng ta tu thân – tề gia – trị quốc – bình thiên hạ dưới ánh sáng Đại Đạo.
Xin nguyện mỗi bước chân ta đến Tòa Thánh là một bước tiến trên đường Đạo – mỗi lời nguyện cầu là một ánh sáng góp phần xây dựng thế giới an hòa.
Cầu chúc cho mọi người đều giác ngộ Chân Lý Đại Đạo, đồng tâm chung sức xây dựng đời sống an hòa, bác ái, công bình.
