Đền thờ Chúa Ba Nàng ở Hữu Lũng – Lạng Sơn

Khách hành hương muốn xin lộc bói toán, chữa bệnh, lập đàn mở phủ thì dâng lễ chúa tại đền thờ chúa bà ở Lạng Sơn.

Sự tích Chúa Ba Nàng

Thực tế, chưa có một nguồn tin chính thức nào nói cụ thể về sự tích chúa bà. Trong dân gian có truyền nhau câu chuyện về chúa nhưng chưa được kiểm chứng chính thức.

Câu chuyện diễn ra vào thời kỳ chiến tranh biên giới 1979, lúc ấy, toàn bộ nhân dân miền Bắc kể cả nhân dân miền núi phía Bắc đều phải đi sơ tán. Vị thủ nhang đồng đền có rước Tượng Ngài về một cái hang gần làng có tên là Ba Nàng. Để tiện cho nhân dân sáng chiêu chiều mộ, hương khói khấn vái nhà ngài. Lúc ấy, ban thờ nhà ngài vẫn rất sơ sài. Cũng tại ngôi làng này, có 3 chị em nhà nọ, từ nhỏ đã bị dị tật bẩm sinh. Vì thương cha me, không muốn mình trở thành gánh nặng, nên 3 chị em đã quyết quyên sinh trên núi này. Hai câu chuyện này được vị thủ nhang kết hợp lại và gọi tên ngôi đền là đền Ba Nàng, cùng tên với làng Ba Nàng hiện nay.

Như vậy nếu theo sự tích này, Chúa Ba Nàng không phải tên riêng của một vị chúa bà mà là tên của 3 vị chúa kết hợp.

Đền thờ Chúa Ba Nàng

Hiện nay, chúa bà đang được thờ tại một hang động tự nhiên thuộc thôn Ba Nàng, xã Cai Kinh, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Trước cửa đền có một cây thị rất to, có tuổi thọ hơn 400 năm tuổi.

Trong đền vừa thờ chúa bà vừa kết hợp thờ Tam Tòa Thánh Mẫu và Tứ Phủ.

Sắm lễ dâng Chúa Ba Nàng

Đền thờ chúa Ba Nàng vô cùng linh thiêng. Nên hàng năm cứ đến dịp lễ hội, khách hành hương thập phương lại đổ về nơi đền thiêng dâng lễ chúa bà, xin lộc, cầu tài cho gia đình hoặc xin lộc bói toán, chữa bệnh, lập đàn mở phủ. Để tỏ lòng thành kính, trọng vọng, các con hương đều dâng lên chúa bà những lễ vật đẹp nhất, ý nghĩa nhất. Ngoài những lễ vật thường thấy như đĩa hoa, đĩa quả gồm nhiều loại quả, cơi trầu, thẻ hương, giấy tiền, cút rượu, xôi thịt và cánh sớ thì con hương còn dâng lên chúa bà một quanh oản nghệ thuật vô cùng lộng lẫy, bắt mắt và mang nhiều ý nghĩa tốt lành.

Hầu giá chúa Ba Nàng

Trong những ngày lễ hội, khách hành hương thường đến nơi cửa đền và hầu giá chúa Ba Nàng. Chúa về ngự đồng thường mặc áo chàm thắt đai xanh. Cổ đeo kiềng bạc, đầu cài nhành phong lan trắng. Chúa cũng hay múa quạt, múa mồi và gảy đàn tính.

Bản văn chúa Ba Nàng

Bản văn chúa Ba Nàng được sử dụng trong những câu hát chầu văn. Hiện nay, bản văn này có 2 bản:

Bản văn số 1:

Tiểu tôi phụng sự chí tâm

Thỉnh mời Tiên Chúa quang lân giáng đàn

Danh thơm Tiên Chúa Ba Nàng

Cai Kinh thú cảnh sơn trang nhiệm màu

Động tiên tòa thánh long lâu

Nhang hoa bệ ngọc rồng chầu đôi bên

Thạch bàn hang đá suối tiên

Cỏ cây bát ngát trước đền xa trông

Vốn xưa sinh thánh người nùng

Quản cai sơn bộ trên vùng Cai Kinh

Áo chào xà tích đai xanh

Cổ đeo kiềng bạc, cài nhành phong lan

Cưỡi voi thẳng tiến lên ngàn

Tay gẩy đàn tính lưng mang rượu bầu

Trầm cài lóng lánh ngọc châu

Trăng thanh gió mát trước lầu hát ca

Sương giăng khói tỏa nhạt nhòa

Sớm mây vờn núi chiều tà mây trôi

Hoa sim nở tím trên đồi

Ba Nàng Chúa ngự chính ngôi quyền hành

Nhác trông phong cảnh hữu tình

Chúa tiên giá ngự bên ghềnh ngắm trăng

Cơm lam thịt thính bẹ măng

Lá sung rau báng thời cùng nước khe

Cọ xòe tán lá quạt che

Thạch bàn Chúa ngự bốn bề xa trông

Xe loan giá ngự về đồng

Khoan nhất mực linh thông đại tài

Gót tiên rũ bụi trần ai

Ảnh bóng ngự đồng đức đại anh linh

Ai thời xem bói được minh

Nhất tâm tu đức quả thành viên thông

Xem thời trong chốn gia trung

Phụng thờ tiên tổ dốc lòng chẳng quên

Ơn nhờ bổng lộc Chúa Tiên

Lưu lai giáng phúc thiên niên thọ trường.

Bản văn số 2:

Ai đi lễ thánh trên ngàn

Nhớ vào bích động Ba Nàng Chúa Tiên

Rõ ràng cảnh trí thiên nhiên

Ba Nàng chúa ngự trấn miền Lạng Sơn

Bầu trời cảnh trí đâu hơn

Vượn kêu chim hót hổ vờn oanh ca

Chúa Tiên linh ứng hay là

Đêm đêm biến hiện vào ra cửa rừng

Đồn vui náo nức tưng bừng

Lên đền Tiên Chúa xem chừng động tiên

Đai xanh hài sảo nón chiêng

Quạt trầm phe phẩy người tiên giáng trần

Tốt tươi mọi vẻ thanh tân

Về đồng điểm phấn tô trang

Tay cầm đàn tính líu la líu lường

Phán ra tiếng thổ tiếng mường

Trần gian ai biết Ba Nàng Chúa Tiên

Danh vang phép chúa bói then

Bói người trị bệnh uy quyền bốn phương

Tam thành thắp một tuần hương

Thỉnh Chúa lai giáng điện đường chứng minh.