Tiểu sử Phạm Ngũ Lão
Phạm Ngũ Lão quê làng Phù Ủng (Hưng Yên), là con rể của Hưng Đạo Vương, chồng của Vương Cô Đệ Nhị Đại Hoàng Công Chúa Trần Thị Tĩnh.
Giai thoại kể rằng thuở cơ hàn, Phạm Ngũ Lão thường ngồi đan sọt ở ven đường. Hưng Đạo Vương có lần đi ngang qua Đường Hào thấy Phạm Ngũ Lão ngồi vệ đường đan sọt. Quân lính kéo đến dẹp lối đi mà Ngũ Lão vẫn ngồi thản nhiên, đâm cả giáo vào đùi chảy máu mà ông vẫn không nhúc nhích. Thấy lạ, Vương hỏi, ông đáp rằng do mải nghĩ một câu trong binh thư nên không để ý. Hưng Đạo Vương biết người tài, cho ông ngồi cùng kiệu đưa về kinh sư, rồi lại gả con gái thứ cho. Nàng là Trần Thị Tĩnh, con ruột của Vương, nhưng do tôn thất nhà Trần có lệ chỉ được cưới người trong hoàng tộc mà Vương phải đổi danh nghĩa cô thành con gái nuôi để gả cho Phạm Ngũ Lão.
Đức ông Phạm Ngũ Lão là một vị tướng tài dưới trướng Trần Hưng Đạo, lập nhiều chiến công trong chiến tranh chống quân xâm lược Nguyên Mông tại Chương Dương, Hàm Tử, Vạn Kiếp, Bạch Đằng, sau được thăng tới chức Điện Suý Thượng Tướng Quân. Khi mất ông được phong “Thượng đẳng phúc thần”, dân tôn kính lập đền thờ ở quê nhà Phù Ủng.
Đức Thánh Phạm ngự đồng
Đức Thánh Phạm về ngự đồng mặc áo đỏ, múa chấp kích, giáo xuyên vào đùi hoặc thanh long đao. Ngài thường về ngự cuối buổi chầu để tiễn đàn Trần Triều.
Bản văn thỉnh Đức Thánh Phạm Ngũ Lão
Tán đàn Trần triều
Đời Trần Thị giáng sinh danh tướng
Chí làm trai phải có công danh
Thỉnh mời Điện súy tướng quân
Đồng nhân bái đảo thỉnh ông ngự về .
Vốn xưa chốn Ân thi phố chợ
Sọt ông đan để đựng càn khôn
Đùi kia bị đục máu tuôn là gì
Phạm thị vĩ nhân trần triều nương tướng
Tài kinh luân văn vũ đều tinh
Dũng trí mưu lược hết mình báo quốc
Phá giặc mông nổi tiếng trời nam
Bỗng nghe pháo lệnh nổ đùng
Phục binh kéo tự rừng đông Nội Bàng.
Một bên Ngũ Lão chặn ngang,
Một bên Chế Nghĩa hai đàng xông ra.
Đôi bên đánh giáp lá cà,
Kẻ mong thoát nạn, người chờ lập công.
Thây như núi, máu đầy sông,
Mây tuôn sắc thảm, khói lồng màu tanh
Quân ta càng thắng càng ham,
Thoát Hoan vượt khỏi Nội Bàng thoát thân.
Phía sau Trương Quán hậu quân,
Kịp thời Ngũ Lão theo chân chém liền.
Nội hầu tước vua ban ai được
Phá Ai Lao quân bạo phía nam
Tuy thế địch ầm ầm tiến tới
Voi ngàn thớt dậm đất nam ta
Chúng đi chuyển núi bạt ngàn
Quân dân ta sống muôn vàn điêu linh.
Ngũ Lão phụng mệnh xuất chinh,
Trị đoàn binh tượng lập thành cơ mưu.
Gốc tre truyền lấy cho nhiều,
Chừng năm thước một rải theo chiến hào.
Giao binh trông ngọn cờ đào,
Mỗi người một đoạn nện vào móng voi.
Bị đau voi rống từng hồi,
Cuối cùng chúng phải quắp đuôi chạy dài.
Tù binh chiến phẩm thu hồi,
Quân ta toàn thắng vang lời khải ca.
Ai Lao từ đấy cầu hoà,
Tuân theo cống lệ định là tam niên
” Dâng sớ “
A tấu sớ Thiên Đình ông lên tấu sớ Thiên Đình
Nam Tào Bắc Đẩu Chúa biên rành rành Chúa cho đôi chữ trường sinh
Chữ phú chữ quý, khang ninh thọ trường năm cờ sai trấn năm phương
” Khai quang “
Có lệnh truyền ra Thánh Ông có lệnh truyền ra
Các quan thoải bộ cùng là chư dinh nam ninh non phạt nam thành
Đánh đông dẹp bắc tung hoành mọi nơi đông thời cửa thiếu cửa đoài .
Ngự lên đồng tử cứu này nhân gian cứu đâu thời đó được an
Cấp sai binh tướng áp lai tĩnh đường A
Se khai quang dung nhan Thập kỳ diệu
Quang minh chiếu Thập phương
Ngã tích tang cúng dàng
Kim phụng hoàng thân cận
Phật Thánh chúa thiên trung vương
Ca lăng tần già Thanh từ bi mẫn chúng sinh
Cố nghĩa kim đỉnh lễ…
A án Nhật nguyệt quang minh
Cân đai mũ áo ra uy khám đàn
Phép ông đôi má thu phình
Cổ lên khăn ấn xiên lình ra oai
Vồ đập khảo chân đi than lửa
Chảo dầu sôi đợi sẵn yêu ma
Tay ấn quyết ra uy dấu mặn
Thần phù ra cứu độ dân oan
Huyết linh đồng tử phép ban
Tán mã
Ông về thu nạp mã man
Thuyền binh tượng mã xếp hàng nghe không
Lệnh truyền trên xập công đồng
Tam quân lục bộ nghe ông dẹp đường
Thu mã man về nơi kiếp bạc
Chuyển trần thương ban phúc cho đồng
Quân Thủy quân bộ đôi hàng
Vào khố vào sổ phân về ba quân
“Tán vương cô”
Lòng riêng riêng những hỏi lòng,
Biết ai, ai biết bạn cùng tri âm?
Nhớ khi nghe chuyện phụ thân,
Lại khi xem lúc gia nhân thi tài.
Nhắc đi nhắc lại một lời,
Rằng chàng họ Phạm bậc người tài danh.
Tơ kia là vật vô tình,
Bỗng dưng để vướng vào mình như chơi.
Phải chăng âu cũng duyên trời,
Cao xanh biết có chiều người hay không?
Vì ai mà phải đèo bòng,
Vì ai tháng đợi ngày mong đêm chờ.
Người xa nhưng bóng chẳng mờ,
Đêm đêm luống những vật vờ chiêm bao. “Sớm hôm thơ thẩn ra vào,
Ngày Ngày sáu khắc chẳng khắc nào thảnh thơi
Ai làm cho sợi nhớ thoi,
Cho thuyền xa bến để người nhớ nhau.
Cho tằm ăn rỗi chờ dâu,
Để trầu cánh phượng nhớ cau liên phòng.
Nhớ ai, ai nhớ, nhớ nhung,
Bâng khuâng tấc dạ tấc lòng biếng khuây.
Bệnh sao bệnh lạ lùng
Khi đêm mê mẩn, khi ngày thở than
Không ra nhiệt, chẳng ra hàn,
Khôn phân ngoại cảm, khó bàn nội thương.
Nhân duyên đó do trời định sẵn
Đức Thánh Phạm được mối lương duyên
Vương cô dục tú anh linh
Lên duyên tần tấn lên duyên vợ chồng
Đệ tử con dâng bài văn tấu
Ngự đồng nhân tá khẩu thông truyền
Trần Triều là cửa anh linh
Chúc cho chúng tải khang ninh thọ trường.
