Đình Thượng Cát ở Bắc Từ Liêm, Hà Nội

Lịch sử đình Thượng Cát

Đình có từ thế kỷ 17, căn cứ vào niên đại Vĩnh Tộ 6 (1624) triều vua Lê Thần Tông, thời Lê Trung hưng, ghi trong đạo sắc phong sớm nhất lưu giữ được. Trải qua 4 thế kỷ, hiện giờ trong đình vẫn còn đủ 33 sắc phong, đạo cuối cùng đề năm Khải Định 9 (1924), thời Nguyễn.

Ngôi đình Thượng Cát thờ thành hoàng làng là 3 vị tướng có công lớn trong triều đại của Hai Bà Trưng là Quách Lăng, Đinh Bạch Nương và Đinh Tĩnh Nương.

Kiến trúc đình Thượng Cát

Đình làng Thượng Cát tọa lạc trong một khuôn viên rộng có tường bao; mặt bằng kiểu “nội Công ngoại Quốc”. Tam quan gồm 4 trụ biểu xây gạch tạo thành 3 cổng với những cánh cửa gỗ, phía trên có những mái nhỏ xinh xắn và đầu đao hơi cong.

Cổng giữa đắp hình hổ phù ngậm vành trăng, nhìn về hướng Đông-Nam ra hồ đình. Do cứ tôn mãi mặt phố Châu Đài nên bây giờ khi mưa to là sân đình ngập nước. Ngay phía sau tam quan có một bia đá hình vuông xanh màu rêu, gió mưa đã bào mòn hết chữ.

Sân đình được che mát bởi 4 cây muỗm cổ thụ, hai bên sân có hai dãy nhà tả hữu vu.

Đại đình rộng 5 gian 2 dĩ, dài đến 30m, sâu chừng 14m. Nóc gồm 4 mái lợp ngói ta với các đầu đao uốn nhẹ; bên dưới có các cột cái đường kính 53cm, cột quân 40cm, chân cột kê lớp đá tảng vuông 87x87cm đỡ lớp đá hình tròn đường kính 60cm. Phía trước là các cửa gỗ bức bàn có chấn song con tiện. Thềm gian giữa bày đôi sấu đá thời Lê Trung hưng và nhìn ra một phương đình kiểu 2 tầng 8 mái, dựa trên 12 cột vuông thanh thoát.

Bên trong đình vẫn còn hai bộ vì giữa có các mảng trang trí từ thế kỷ 17. Kẻ chạm nổi đôi rồng nô giỡn, người cưỡi rồng, cưỡi ngựa có tiểu đồng gánh hành lý theo sau và hình người ngồi trầm ngâm trên mỏm đá. Bốn bức cốn nách được chạm lộng nhiều lớp với các đề tài rồng ổ, phượng, long mã, tiên cưỡi rồng lớn chầu mặt trời, đuôi rồng bị một rồng nhỏ ngậm chặt… . Những bộ vì bên các rường, kẻ, xà được chạm nổi bong kênh với các hình vân mây, rồng, long mã và cỏ cây hoa lá mang phong cách nghệ thuật thế kỷ 19.

Hậu cung chỉ làm đơn giản với các ván bưng hai mặt bên, phía trước có cửa bức bàn, trên cửa treo một vòng tròn lớn. Bên trong đặt long ngai, bài vị của các thành hoàng.

Đến nay ngôi đình đã được trùng tu, tôn tạo nhiều lần, chỉ riêng bia đá, sắc phong và những cây muỗm cao to đứng vững qua thử thách thời gian.

Vào ngày 22 tháng 4 năm 1992 bộ Văn hóa và Thông tin đã xếp hạng đình Thượng Cát là Di tích kiến trúc, nghệ thuật quốc gia. Mặc dù có kinh phí nhà nước hỗ trợ nhưng danh sách công đức của dân làng và khách thập phương trong mấy lần tu sửa gần đây cũng rất dài, phải ghi trên hàng chục bia mới hết.